Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

n r 3/2008 m a j/czerwiec Języki Obce W SzkoleAgnieszka Rzewólska 1MadrytKluczowe czynniki w procesie uczenia się językówobcych – wiek rozpoczynania nauki, wpływ językapierwszegoW nauce języka obcego sukces lub porażkazależą od wielu czynników, wśród których możnawyróżnić rodzaj kontaktu z językiem obcym, wiekucznia, jego umiejętności kognitywne, motywację,a także oddziałujące w sposób systematycznyczynniki kontekstowe. Odgrywają one znamiennąrolę nawet w przypadku uczniów względnie młodych.W niektórych przypadkach, zgodnie z opiniąL. Wong Fillmore (1991), możemy napotkaćróżnice sięgające nawet pięciu lat w nabywaniuprzez dzieci funkcjonalnej znajomości języka obcego.Zdaniem autorki różnice mogą być znacznezarówno w łatwości, jak i w sposobie kontrolowanianiuansów gramatycznych i strukturalnychdanego języka. Niektórzy uczniowie mogą opanowaćjęzyk docelowy na poziomie swojego językaojczystego (L1), podczas gdy inni nigdy nie zdołająw pełni przyswoić form nowego języka.Badacze są zgodni co do tego, że nabywaniejęzyka obcego jest procesem spersonalizowanymi wieloaspektowym. Pomimo domniemanejw owym procesie zmienności badania nad akwizycjąjęzyków obcych wskazują na istnienie stałejserii czynników ogólnych, oddziałujących na dużągrupę uczniów. Możemy stwierdzić, że uczenie sięjęzyka obcego to proces tworzony przez dwa podstawoweparametry: ucznia i sytuację, w którejdochodzi do kontaktu z danym językiem.Wiek rozpoczynania naukiWiek jest jednym z zagadnień o największymznaczeniu w procesie akwizycji języka, ponieważ dopewnego stopnia oddziałuje na wszystkie pozostałeczynniki, zarówno związane z uczniem (motywacja,uzdolnienia, osobowość), jak i zewnętrzne (input 2 ,sytuacja i kontekst nauki), przez co jest niezaprzeczalnieczynnikiem niezmiernie złożonym (MartínMartín 2004). Przez wiele lat badacze dociekali,czy istnieje i – w przypadku twierdzącej odpowiedzi– jaki jest optymalny wiek rozpoczęcia nauki językaobcego. Ze względu na złożoność omawianejkwestii powstało wiele zróżnicowanych, a nawetprzeciwstawnych sobie teorii.Punktem wyjścia dla badań jest hipoteza okresukrytycznego (Critical period hypothesis) przedstawionaprzez E.H. Lenneberga (1967), zgodniez którą możliwość naturalnego przyswojenia językazanika wraz z osiągnięciem dojrzałości płciowej.Pomimo że Lenneberg skupił się ogólnie naprzyswajaniu języka, bez zróżnicowania na językpierwszy i ojczysty (L1) oraz język drugi i obcy(L2), gdyby jego twierdzenia dotyczące okresukrytycznego się potwierdziły, znaczyłoby to, żenabycie języka obcego w sposób naturalny przyużyciu wrodzonego mechanizmu przyswajaniajęzyka (Language acquisition device lub LAD) byłobymożliwe tylko wtedy, gdyby zetknięcie sięz nim miało miejsce jeszcze przed osiągnięciemdojrzałości płciowej, czyli przed osiągnięciem wiekuokoło 12 lat. W przypadku osób dorosłych niemożna byłoby już mówić o akwizycji w dosłownymznaczeniu tego słowa, lecz raczej o nauce językaobcego (Aguirre Martínez 2001:31). Późniejszeprace zmodyfikowały tę hipotezę i przybrały postawybardziej umiarkowane. S. Oyama (1979)pisał o istnieniu okresu korzystnego (sensitive), poktórym nabycie języków jest utrudnione, choć nieniemożliwe, a M.L. Moreau i M. Richelle (1981)– okresie uprzywilejowanym (période privilégiée).1Autorka jest lektorką języka hiszpańskiego oraz doktorantką w Zakładzie Dydaktyki Języka i Literatury Wydziału Nauk PedagogicznychUniwersytetu w Granadzie (stypendystką MAE-AECD).2Input to napotykane przez ucznia przykłady języka będącego przedmiotem nauki (w formie ustnej bądź pisemnej).15