Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

n r 3/2008 m a j/czerwiec Języki Obce W SzkoleMiędzy teorią a praktykąHalina Stasiak 1GdańskWczesnoszkolne nauczanie języków obcych –wyzwania i szanse 2Przyswajanie językawe wczesnym okresierozwojowym■■ Po pierwsze, wczesny kontakt z językiem innymniż własny, bazowy jest celowym zabiegiem,gdyż wspomaga rozwój potencjału intelektualnegoi neurofizjologicznego dziecka, a takżejego społeczne i interkulturowe przystosowanie,otwartość i akceptację odmienności.■■ Po drugie, nie jest obojętne, kto i w jaki sposóbwprowadza dziecko w świat wielojęzyczności,gdyż szkody wyrządzone błędami popełnionymiprzez nauczyciela źle przygotowanegodo zawodu, są równie trwałe, jak pozytywneefekty działania nauczyciela doskonalewykształconego.■■ Po trzecie, nie jest również obojętne, od któregoz języków zacznie się kontakt dzieckaz nowym kodem komunikacyjnym, równieżze względu na jego dalszą edukację językową;decyzje w tej kwestii mają także znaczeniepolityczne.■■ Po czwarte, od władz oświatowych, mającychwpływ na politykę edukacyjną, oczekuje się,że wykażą się rzetelną wiedzą i przygotowaniemprzy podejmowaniu decyzji o zakresie,treści i formach nauczania przedmiotu, o którymsię wypowiadają.Najpierw więc kilka słów o samym procesieprzyswajania języka we wczesnym okresie rozwojowym.Zdają się cichnąć dyskusje o tym, czywczesnoszkolny, a nawet przedszkolny kontaktdziecka z odmiennym od własnego kodem językowym,mówiąc po prostu – z obcym językiem, masens. Toczące się lata całe rozważania nad wczesnąedukacją obcojęzyczną, ogólnie rzecz nazywając,i nad wielojęzycznością dzieci w szczególności zarównowśród neurofizjologów, jak psychologów,pedagogów i glottodydaktyków powoli milkną,wobec powszechnego, naturalnego przyswajaniaprzez małych członków społeczeństw nie tylkojednego, ale równocześnie kilku języków, i to bezszkody dla ich rozwoju intelektualnego i sprawnościmówienia w którymkolwiek z nich. Dziejesię tak na skutek mieszania się kultur i języków,wielkich fal migracyjnych, ogromnego wpływui dostępności mediów.W tym miejscu nie mogę oprzeć się pokusiezacytowania naszego wielkiego, niestety nieżyjącegojuż „latającego reportera”, znawcy i miłośnikawszelkich kultur Ryszarda Kapuścińskiego,który w czasie pierwszego zjazdu tłumaczy literaturypolskiej w Krakowie w roku 2005 tak mówiło problemie wielojęzyczności:„Tak jak w wielu dziedzinach, również przez światjęzyków przepływają dwa przeciwstawne nurty. Z jednejstrony to nurt unifikacji, uniwersalizacji zmierzającydo tego, aby coraz więcej ludzi mówiło coraz mniejsząliczbą języków. (...) Nurt przeciwny zmierza do utrzymania,umocnienia i rozwoju języków poszczególnychnarodowości, etni i regionów. (...) Język jest rzeczą takważną i cenną, że w skrajnych wypadkach ludzie w jegoobronie oddają życie. (...) Sam w czasie swoich podróży1Prof. dr. hab. Halina Stasiak jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu Gdańskiego, założycielką i wieloletnią dyrektorKolegium Kształcenia Nauczycieli Języków Obcych Uniwersytetu Gdańskiego.2Arytkuł został opracowany na podstawie referatu wygłoszonego na konferencji w Sulejówku (kwiecień 2008 r.) „Języki obcew szkole w edukacji wczesnoszkolnej – wyzwania i szanse”. Patrz również s. 175-179 w tym numerze.31