Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

Języki Obce W Szkole n r 3/2008 m a j/czerwiecCzytelnicy pisząEmauela Fiksa 1BrzegSing a song of sixpence, czyli dziwne losy liczbysześć i jej wielokrotnościW naszej cywilizacji posługujemy się dziesiątkowymsystemem liczbowym. Rachunki sąw nim wykonywane na podstawie liczby 10 i jejpotęgi. Nie jest to jednak system jedyny. W przeszłościużywano również innych. Jednym z nichbył system dwunastkowy, którego ślady istniejąw języku do tej pory. Najdłużej funkcjonowałon w kręgu anglosaskim jako sposób dzieleniawiększych całości na mniejsze jednostki i do dziśmożna znaleźć w języku angielskim wyrażenia,które to ilustrują.Liczba 12 jest w kulturze symbolem pełnii doskonałości. Pojawia się wielokrotnie w Biblii– 12 apostołów, 12 pokoleń Izraela. Flaga UniiEuropejskiej ma 12 gwiazd, bez względu na liczbępaństw członkowskich, właśnie z powodu symbolicznejwymowy dwunastki. Przy pomocy liczby12 opisujemy cykle związane z ruchami obrotowymi obiegowym ziemi; dzień i noc mają po 12godzin, rok – 12 miesięcy.Podobnie rzecz się ma z połową dwunastki –szóstką. Według pitagorejczyków była to pierwszaliczba doskonała. W Biblii pojawia się jakoliczba dni, w czasie których Bóg stworzył świat.Czas nadal mierzymy wielokrotnościami szóstki:minuta ma 60 sekund, godzina – 60 minut. Gitarama 6, ewentualnie 12 strun. Zastawa stołowaskłada się z 6 lub 12 naczyń, a porcja pierogówzwyczajowo wynosi 6 sztuk.Jak już zostało stwierdzone, ślady takiego sposobuliczenia są szczególnie widoczne w języku angielskim.Należy zwrócić uwagę na to, że liczby 11i 12 mają po angielsku własne, pozbawione końcówkiteen nazwy. Wyjaśnienie, które się za chwilępojawi, można wziąć za dobrą lub złą monetę; wybierającpierwszą możliwość, możemy odczytywaćnazwy eleven i twelve kolejno jako one left (1 pozostałyponad 10) i two left (2 pozostałe ponad 10),co daje dwunastkę jako podstawę liczenia.Stopa (a foot) – angielska jednostka długości– ma 12 cali (inches). Do 1971 roku, gdy przeprowadzonoreformę brytyjskiej waluty, 1 szylingliczył 12 pensów.We współczesnej angielszczyźnie nadal funkcjonujesłowo dozen (tuzin); rzadziej jako oznaczenieliczby 12, częściej w idiomach. Określeniaa dozen, dozens oraz dozens and dozens oznaczajądużą liczbę czegoś: I’ve heard this story a dozen timesbefore; half a dozen – kilka, parę.Baker’s dozen to zwrot, który narodził się w średniowieczu,gdy piekarze, aby uniknąć srogich karza oszustwo, sprzedawali klientom 13 bochenkówchleba w cenie 12, i bywa nadal używany w następującychsytuacjach:Have you seen the sale at the corner shop?Yes, they are offering a baker’s dozen of freshdoughnuts for Ł1,5.Dawniej używało się tego idiomu także zamiastliczby 13.Daily dozen ma dwa znaczenia. Po pierwsze,oznacza zestaw ćwiczeń, które wykonuje się codziennie(I run 3 miles every day. That’s my daily dozen),po drugie, każdy zestaw rutynowych czynności.It’s six of one and half a dozen of the other znaczy,że dwie rzeczy niewiele się między sobą różnią:Which is preferable?1Autorka jest nauczycielką języka angielskiego w II Liceum Ogólnokształcącym w Brzegu.2Collins Cobuild English Language Dictionary, s. 1361.160