Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

Języki Obce W Szkole n r 3/2008 m a j/czerwiecrelacji na płaszczyźnie horyzontalnej. W związkuz wyrażeniam up the street istotne są trzy znaczeniaumieszczone na osi horyzontalnej, związanez lokalizacją lub ruchem w kierunku prowadzącymwyżej bądź dalej do źródła. Znaczenie to opierasię na schemacie wyobrażeniowym związanymz protosceną dla formy up, sceną najczęściej obserwowanąi wyobrażaną. Znaczenia tego zbioru,mieszcząc się głównie na płaszczyźnie horyzontalnej,nie utrzymują parametru plus–minus, przynależnegoznaczeniom związanym z pionowympodniesieniem. Nie zachowują zatem wartości pozytywnejw związku z up i negatywnej dla down.Jednak należy mieć na uwadze twierdzenie A. Tyleri V. Evansa, iż wszystkie znaczenia dystynktywne,które odnoszą się do znaczenia centralnego, choćróżnią się tak bardzo między sobą, że nie sposóbodwzorować ich przy pomocy kontekstu, mają elementwspólny z innym znaczeniem dystynktywnymdanej partykuły przestrzennej 14 .Znaczenia up przedstawione w tej grupie wiążąsię z TR i LM postrzeganymi i konceptualizowanymiw dwóch relacjach, tak jak większość znaczeń innychprzyimków. W relacji statycznej bez wydarzeniaruchu, oraz w relacji dynamicznej z wydarzeniemruchu w schemacie uczestniczy punkt początkowy,ścieżka i punkt docelowy. W konceptualizowaniuwyrażenia up the street występują relacje statycznei dynamiczne. Rodzaj relacji jest uzależniony odpoprzedzającego czasownika.W grupie znaczeń związanych z lokalizacjąw kierunku prowadzącym wyżej bądź dalej (doźródła) mieści się znaczenie up odnoszące się dolokalizacji ‘dalej wzdłuż drogi’. Źródłem jest punktdocelowy. Jest to pierwsze z dwóch znaczeń związanychz ulicą, którą np. przebywamy w życiu codziennymi często jesteśmy pytani o lokalizacjęna niej obiektów. Znaczenie to ukazuje relacjęstatyczną między TR i LM. Relacja dynamicznama miejsce wtedy, gdy wyrażenie up the street/road poprzedza czasownik ruchu. Za leksykoneminternetowym two miles up the road znaczy ‘towardor at a point further along’ 15 (w kierunkulub w miejscu dalej wzdłuż).S. Lindstromberg stwierdza, iż jeśli ulica/jezdnia(road lub street) jest pozioma, wtedy nie maznaczenia, czy mówimy up the road, down theroad lub nawet along the road (wzdłuż ulicy). Wybórprzyimka jest istotny, gdy ulica znajduje sięna zboczu. Innym czynnikiem, który odgrywa rolęw podjęciu decyzji, która forma jest odpowiedniaw danym kontekście, jest funkcja domykania luki(closure of a gap), której wykładnikiem jest up 16 .Nie stanowi to jednak pełnego wyjaśnienia kwestii,dlaczego oddalając się wzdłuż ulicy, mówimyup the street/road, mimo iż odległość się powiększa,a nie zmniejsza. S. Lindstromberg spekuluje,że użycie up w tym kontekście jest możliwez tego względu, że horyzont prawie zawsze jestwyżej niż poziom oczu, a ulice często prowadząw kierunku horyzontu 17 . Jadąc ulicą dalej w nieznanymterenie, bez mapy i GPS, nie wiemy, czyzbliżamy się do centrum, czy też od niego oddalamy.Widzimy dal – horyzont umieszczony wyżejniż poziom oczu. Większe wydaje się to, cojest nam bliższe – domknięcie 18 . Zatem użycie upw znaczeniu ‘dalej wzdłuż drogi’ jest metaforyczne,gdyż nie stanowi dosłownego domknięcia. To,jak w statycznym znaczeniu związanym z ‘lokalizacjądalej wzdłuż drogi’ przyimek up wpływana konstrukcję scen, ukazują następujące cytatyzaczerpnięte z bazy wyszukiwarki Google.3. a. Living up the Street is a book written by GarySoto. It was published in 1985. The book is a collectionof short stories that don’t link together buthave a...b. News that’s right up your street, but stops atthe corner. ‘Hyper-localism’ is attracting big money,writes James Robinson. So could the newspaperof the...c. Up the street on Capitol Hill, though, the sightof Toyota lobbyists working with the Detroit 3to defeat the toughest fuel economy proposalsis raising...14Por. A. Tyler, V. Evans (2003), The Semantics of English Prepositions. Spatial Scenes, Embodied Meaning and Cognition, Cambridge:Cambridge University Press.15Por. http://thefreedictionary.com. Hasło up, definicja nr 2 dla prep. (przyimka).16Por. S. Lindstromberg (1997), s. 185.17Por. Ibidem.18Por. niżej: znaczenie domknięcia (closing/cessation).24