Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

Języki Obce W Szkole n r 3/2008 m a j/czerwiecEwa Andrzejewska 1GdańskKształcenie nauczycieli języków obcychna potrzeby edukacji wczesnoszkolnejNauczyciele języków obcychw szkole podstawowejUpowszechnianie nauczania nowożytnych językówobcych i coraz młodszy wiek rozpoczynanianauki języków wymaga zmian na wielu płaszczyznachpolityki oświatowej. Jednym z ważniejszychaspektów jest przygotowanie odpowiedniej kadrynauczycieli. W obliczu planowanego wprowadzeniaobowiązkowej nauki języków obcych w klasach1-3 od roku szkolnego 2008/2009 problem kształcenianauczycieli dla tej grupy uczniów zyskujena aktualności 2 . Obecnie zatrudnienie w szkolepodstawowej znajdują osoby legitymujące sięróżnym wykształceniem: magister filologii obcej,absolwent kolegium nauczycielskiego, nauczycielnauczania początkowego z ukończonym kursemkwalifikacyjnym, student z tytułem licencjata,a niekiedy studenci pierwszych lat filologii.Badania pokazują, jak niejednorodna jest realizacjastandardów programowych kształcenianauczycieli w różnych instytucjach (Zawadzka2004:52-62) oraz zróżnicowany poziom kompetencjinauczycieli pracujących w młodszych klasachszkoły podstawowej (Wysocka 2003). Problemkształcenia nauczycieli na potrzeby edukacjiwczesnoszkolnej nabrał szczególnego znaczeniaw badaniach i dyskusjach w Niemczech. Zwracanouwagę m.in. na to, że próby wprowadzeniawczesnego nauczania języków obcych w latach70., mimo pozytywnych efektów pilotażu w DolnejSaksonii 3 , nie znalazły należytego oddźwiękui nie zostały wówczas rozpowszechnione ze względuna brak odpowiedniej kadry. Podkreślano teżbrak zainteresowania ośrodków uniwersyteckichi innych instytucji kształceniem nauczycieli językówobcych na potrzeby edukacji wczesnoszkolnej(Rück 2004:229). Ponieważ wprowadzeniewczesnego nauczania języków obcych w Niemczech,co podkreśla D. Mindt (2000) było decyzjąinstytucjonalną, nie towarzyszyło jej odpowiednieprzygotowanie nauczycieli. Do nauczania językaangielskiego w szkołach podstawowych w Niemczechwystarczyło ukończenie tygodniowego kursudokształcającego oraz pozytywny wynik egzaminuustnego ze znajomości języka. W edukacji wczesnoszkolnejpraktykę nauczania języków obcychw szkole w dużym stopniu determinują subiektywneteorie nauczycieli oraz potoczne przeświadczeniao szczególnych predyspozycjach dzieci doprzyswajania języków (por. Iluk 2002).Efekt nauczycielaBadania empiryczne wskazują na to, że przebiegi rezultaty wczesnoszkolnego nauczania językówobcych zależą w dużej mierze od kompetencjinauczycieli, co w literaturze przedmiotu określasię mianem efektu nauczyciela – Lehrereffekt,(por. Sauer 2000a:3, Schocker-v. Ditfurth 2003:7).A. Kubanek-German i P. Edelenbos (2002:34)reprezentują pogląd, iż na wyniki i proces przyswajaniajęzyka we wczesnoszkolnym nauczaniujęzyków obcych mają wpływ kompetencje językowenauczyciela, zwłaszcza w zakresie sprawnościmówienia. Kompetencje te mają pozytywnywpływ na rozwój językowy dzieci, jeśli towarzysząim zdolności nauczyciela do motywowania1Dr Ewa Andrzejewska jest adiunktem w Zakładzie Kształcenia Nauczycieli Języków Obcych (ZKNJO) Uniwersytetu Gdańskiego.2Przejawem zwiększonego zainteresowania tym aspektem była np. międzynarodowa konferencja Języki obce w edukacji wczesnoszkolnej– wyzwania i szanse, Sulejówek 31.03-2.04.2008. Patrz również s. 175-179S w tym numerze.3Był to zakrojony na szeroką skalę i trwający w latach 1970-1975 projekt realizowany w Brunszwiku. Jego wyniki opublikowanew roku 1977 przez Petera Doye’a i Dietera Lüttgego pokazały, że uczniowie rozpoczynający naukę języka angielskiegow 3 klasie szkoły podstawowej mają w nauce języka angielskiego lepsze osiągnięcia w 5 klasie niż pozostali uczniowie (Sauer2000b:68).64