Nr 152, luty 1967 - Znak

CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEMNICA 253trzeba w kulturze mi,nojskiej, religiach Egiiptu czy Bliskiego Wschodu,a w kt6>rym majq s,woje miejsce i za.klOn pitagorejski i neoplatonrzmi gnostycY2ID1, a potem plejady sekt ginqcych i odradzajq'cychsi~ w r62mych postacia,ch w ciqgu wiek6w, az do naszych dni. W tymnurcie dostrzec mozna bardzo ludzkq t~sknot~ do wyjscia pozaludzkq k()ndycj~, t~sknot~ do b6stwa. Wedlug wierzen mfickich,dusza kt6ra przebyla wszystkie IOczysLlczenia, wydobywa si~ posmierci z bolesnego k'ola zywot6w i slyszy wreszcie z lust wladc6wpodziemnych blogie slowa: "stales si~ bogiem z czlowieka". Apollondelficki w hymnie na czese zmarlego Plotyna spielWl8.: "Byles, dajmonie,przedtem czlawiekiem, lecz teraz twa dola bliZsza jest boskiej!"Ale ten nurt wlaschvie nas rnie interesuje, bo dose trudnoweryfikowae autentycLIlllOse przezye mistycLlnych w sytuacji, gdzieSCI lOne zalozenierm. ZaiUfanie budzq wlasnie wypadki, gdzie nie rnaani slad'll takkh zalozen, gdzie fakt poj,awia si~ nieSlpodzianie,a w kazdym razie tam, gdzie nie p,oszUlkuje si~ przeZye, ale najwyzszegoDobra. Takie jest zresztq zalozenie nauki katlOUckiej. Wydajesi~, ze nie brak takich fakt6w.Niemniej nlie liatw'O si~ ruwolnle od podejrzenia histerii. Nie da si~zaiprzeczye, ze niejeden z nas spotykal si~ z mistycZl1ymi rewelacjamiwywolujClcymi przemoznq ch~e 'llcieczki i niezwlocznego wychyleniakieliszka czystej - d.Ja obrzezwienia i r6wnowargi. Ale trudno generalizowaei wszystkich mistyk6w uznae Lla histeryk6lw. Czasamiwysta~czy pr6bka styl'll, alby dostrzec calq niewlascirwose podobnychprzypuszczen. Wezmy na przYikl.ad takq strof~ z PieSni duchowejsw. Jana od krzyza:"M6j Umilowany - g6ry,doliny samonne, zalesi'one,wysPY osoblilwe,rzeki s2lumiqce,swist wiatr6w milosnych;noc spokojnl8.,bliska wsta'jqcego Switania,muzyka ucis2lona,samotnose I'oz.spiewana,'wieczerza, kt6:ra wzmacnia i 'rozmHowuje".A potem komentarz prOZq raczej suchq i pedantycznq, z wyraznympi~tnem scholastycZl1ej szkoly. Nie, to nie jest "mistyk" w potocznymslowa tego znaczeniu.Trzeba jednak przY2lllae, ze budzi 'pewien niepok6j w opisachprzezye mistycznych tak cz~ste eroty,c:zm.e IObrarowanie. Ale w grunderzeczy dlaczego nas to tak razi? Jesli si~ pami~ta 10 przytoczlOnym