Nr 152, luty 1967 - Znak

224 Ks. EUGENIUSZ Df\BROWSKIbogatq problematykq i tak ciekawymi uj~ciami Hterackilmi, ze jestrzeCZq zgola niepodobnq zmiesoic je w 'ramy judaistyczne, chocbynawet aleksandryjskiego pochodzenia.Wymienieni n a wst~'Pie niniejszego s:mucu autorowie 0 helleruzmiePaw1a pisali tak przesadnie, ze musia10 &i ~ to' spotkac z reakcjqt1'ch ko1, ktore poza greckq szatq Listow Aposto1a wyrazniedostrzega1y starotestamentalne wzory, nawet odglosy dyskusji akademiijudaistycznych w J erozolimie, kt6rych Pawe1 byl przeciezuczniem. B1qd O. Pfleiderera, W. Heitmiillera, R. ReHzeisteina,W. Bousseta, Kirsoop Lake'ai in. polega1 w1asnie na niedocenianiuwplyw6w starotestamentalnych na Apostola, co A. Schrweitzerowidalo latwq okazj~ do ich wykazania 2\ przez co i slusZll1e skqdinqdpoglqdy wy;mieruonych autor6w stam~ly w falszyrwym sWlietle. Dzisiajchyba WlSzyscy zgodzq si~ na to, ze Pawel byl czlowiekiemjednej narodolwosci, ale dw6ch kultur. I nie trzeba mas przekonywac0 wp11'wie np. egzegezy rabirnistycZll1ej i jej hermeneutycznychregu! na jego interpretacj~ Siarego Testamentu. J. Bonsirven uczynilto zresztq magistrolnie 22 dormcajq'c IW innym swoim dziele pt.UEvangile de Paul (Paris 1948) niejeden szezegol dla stWlierdzeniazaleznosci Pawla od jerm'Jolianskich prqdolw judaistyeznych jegoczasow 23.Ale jest to jedynie polowa obrazu. W ramach proponowan1'chprzez J. Bonsirvena juz nie tylko Listy do Kolosan ezy do Efezjan,ale obydwa Listy do Koryntian zmiescic si~ w zaden spos6b niedadzq. Jest to ch1'ba zresztq zupelnie zrozumiale, ze Pawel inaczejprzemawia1 do mieszkancow KQTyntu 'niz w Jer:ozolim1e. A ze dzi~kiswemu pochodzeniu i wyksztalceniu w Tarsie stac go bylo na si~gni~ciedo arsenalu poj ~ c zrozumia!ych dla greckich odbiorcorw jegopism - tego dowodzq m. in. obydwa Listy do Koryntian. Tu hellenskakultura Pawla doszla w pelni do glosu, a wyrazilo si~ tobqdz to w uzyciu rzadkiego slowa greclciego, zr~cznie zastos'owanejmetafoTY lansowanej ,przez modne na 6wczas greckie szkolyfilozoficzne, bqdz tei przez smiale podejmowanie t ematyki skupiajqcejsi~ w ako! greckiej Sophia, az do katalog6w cn6t moralnychw lqcznie.Utysk1wal niegdys A Schweitzer, ie niekt6rzy egzegeci nie mogqsi~ zdecydorwac na to, czy Pawel swoje wiadomosci dotyczqce hellenizmuczerpal wprost ze hodel hellenskich, czy tez za 'PosrednictwemOl\vej eklektycZll1ej formy, ktorq reprezentorwa! Filon z Aleksandriii jego Z'Wolennicy. Na co mozna by odpowiedziec, ze cho'Ciaz21 P ar. G eschichte d e r pautini schen Farschung, Tiibingen 2 1933, 50-5B; 141-1B4.22 W d zie le pt. Exegese rabbi n i que et exegese paulini enne, Paris 1939.2:J Par. R. De Langhe , Juda,sme au hellenisme en rapport avec le NouveauT estament, W L'A ttente du Mei se, Paris-Bruges 1954, 154-1B3.