Nr 152, luty 1967 - Znak

212 Ks. EUGENIUSZ Di\BROWSKIjqcych swoich ,adeptow w glownych IOsrodka'ch dzialalnosci Pawlaz Tarsu 1.T~ wr'asrue mysl podjql i zastoso\"lIa1 do dwoch tak zasadnkzychpunktolw doktrYJny PaiWllOwej jak chrzest i Eucharyst~,a WilhelmHeitmiiller (1869-1926). Przeciwstawil on wr~cz Pawla - Ewangeliiutrzymujqc, ze ani chrzest ani Eucharystia w uj~ciu Pa'rwlowymnie znajdujq swegro uzasadruenia w nauce Chrystusa. Znajdujq jenatomiast w owych tajemniczych IObrz~dach mdsteryjnych, ktorew pauli'ruzmie przybraly zwolna form~ "sakramentu" 2.Takq sytuacjE: zastal Rudolf Reitzenstein (1861-1931), kt6.ry niebyl teologiem, ale wybitnym znawcq filologii klasycznej. W szeregudziel poswi~conych szczegolowej analiZJie greckiej terminolo.giiPawla usilowal 00 twykazac, ze paulini~m rna nie:w:iele wspolnegoz Ewangeliq, natomi'ast wszystko przejql 'Z helleniZll11u i tQ w jegoforruie synkretystycznej tzn. z 'asymilacjq elementow egipskdch (hermety~m),iranskich, mandajskich i in. Zlo:1:ylo si~ to w callOsoi na owtwor przedziwny, kt6ry w drugim wieku po Chr. nazwano gnosty­' cyzrnem, a Iktory w takiej czy mej f'orm:ie istnli,al "''' okresie przedoehrzescij1anskim,za'plodnil mysl greckq, przyczynil si~ do powstaniareligii misteryjnych i w tej postaci znany byl Pawlowi. Nietrudno w jego Listach dostrzec wplylwy rOwych prqdow ,gnostycznych,ktore p02Jwolily muproste chrzescijanstwo palestynskie podniescdo rangi teollOgi:cznego systemu, nasycic ideamti z judari2lI11emnie majqcymi nic wspolneglO, zhellenizowac w sposob uzdalniajqcyprzyj~cie chrzescij'anstwa przez swiat sta'rozytny tak podatny nawplywy greckie 3.vVsp6lczesny Reitzensteinowi Wilhelm Bousset (1865-1920) znanyjest ze stwych dziel 10 gnozie i kulcie Chrystusa w pierwotnymchrzescijanstwie 4. ObydVJIa te tematy stworzyly dIan Qkazj~ dowvkreslania stosunku Pawla do hellenrizmu. Byro to tym ratwiejsze,:1:e" Bousset znal rowniei: 'wszystk·ie aspekty judaizmu z czas6w Chrystusa,kt6rym poswi~ci1 specjalne dzielo 5. Jego zdarniem w paulinizmie,jak IVv kosciolach pochodzeni,a hellenistyczneg10 w IOg61e, elementyjudaistyczne zeszly rna plan dalszy. Natomiast misteryjnydramat smierci i :omaTtwychwstania wraz 'z w1asciWq mu terminologiqi ()brz~dami wykorzystany zlOsta1 dla transpo'zycji zdarzen1 Por. O. pfleiderer, Das Urehristentum, seine Sehriften und Lellre in geschichtliehenZusammenhang besehrieben, Berlin 1SS7.2 por. W. Heitmilller, Traufe und Abendmahl bei Paulus, GBttingen 1903.3 por. R. Reitzenstein, Die heHenistiehen Mysterienreligionen, ihre Grundgedanl,enund Wirkungen, Leipzig-Berlin 1910.4 Por. Hauptprobleme der Gnosis, Gottingen 1907; Kyrios Chrtstos. Gesehichtedes Christusglaubens von den Anfiingen des CIlristentums bis Irenaeus, Gottingen1913.5 Die Religion des Judentums im neutestamentlichen Zettalter, Berlin 1903.