216 Ks. EUGENIUSZ Df\BROWSKITotez i Listy PalWlolWe nie nalezq do jaJdejs Kleinliteratur,ale w pOlWszechnej literaturze greckiej majq swoje miejsce. Zbadanadokladnie tich slOlWU1ii.ck, budow~ zdanila, styl - jednym slowemform~ literadcq w vg6le - aby dojsc do wllli()sku, ze Apostolowiznane byly wszystkie o.dcierne tego j~zyka. D zi~ki czemu zaliczycbygo nalezalo - i t,o zdamiem talk wybi1megv znawcy litemtury greckiejjak U. von Wilamo:witz-Moellendorf - do klasyk6w Hellady 9.3KORYNT W CZASACH APOSTOtAo ~orynde z pierwszego wieku po Chr. wiemy dm;c wiele dzi~kipisarzowii. greckiemu Pa'llzani'aszowi Periegecie (ok. 115-180 poChr.), kt6ry pozostawil szczeg610wy przewodnik po Grecji, ze szczeg6lnym'llwzgl~dnieniem planu mi'ast i ich znaczniejszych buclowli 10.Wiadomosci te potwierdzily a W J1,iejednym i um1.pelnily pra'ce archeologiczmeAJl11erykanskiej Szk'Oly Studi6w Klasyczmych prowadwnez niewielkimi przerwami lOd !I". 1896. Wlasnie W ,oparciuo kh wyniki KoryniJowi z czas6lw Pawla specjalne dzielo p'Oswi~dl!Diedawnv znakomity znawca tegv przedmllotu F. J. de Waele 11.Nie bylo to juz miasttO z dawnych lWiek6w walczqce () hegemoni~nad Grecjq ze Spa.rtq i Atenami, smialo przeciwsta,wiajqce si~polityce Filipa Macedonskiego i odwazajqce si~ stawicczolo nawetRzymianom. Wlasnie wojna z Rzymianami dopr.cJwadzila je do 'llpadkui doszcz~tnego niemal zburzeni.a rw roku 146 przed Chr., 0 czymnie bez mel'ancholii wspominal Cycero: "Zgaslo swiatlo calej Grecji"(Lumen totius Graciae extinctum est) 12. Dopiero wi sto lat p6zniejzaj~to si~ jego odbudowq, a uczyniono to ta'k spralWnie, ze w pie'r,wszymwieku po Chr. KOifynt byl bodaj:i:e najwi~kszym miastemGrecji, stolicq rzymskJiej prowIDcji Achai, wa:i:nym emporium handlowym. z dw·oma po,rtami, lezqcym na szla'ku IqCZqCYill1 Rzym z jegoI\"schodnimi pTowincjami 'oraz Grecj~ p61nocnq - z Peloponezem.Wszystko to 'razem uczynillO z ~oryntu mi,asto-hegemona, kt6regoprzewodnictwo umalWan'o powszechnie. T~dy plyn~la pszenica egip9 "Dass dieser Jude (tj. Pawel), dieser Christ griechisch denkt und schreibt,fur aile Welt und doch zunachst fur die Bruder, die er anredet, dass diesesGriechisch mit gar keiner Schule, gar keinem Vorbilde etwas zu tun hat,sondern unbeholfen in ubersturztem Gesprudel direkt aus dem Herzen strtimtund doch eben Griechisch ist, kein ubersetztes Aramaisch, macht ihn zu einenKlassiker des Hellenismus". Por. Griechische Literaturgeschi chte I, 8, w DieKultur de. Gegenwart, Leipzig 1905, 157.10 Por. T. Sinko, Ltteratura grecka 3, 1: Ltteratura grecka za cesarstwa rzymskiego(wiek I-Ill N. E.), Krakow 1951, 459--465.11\ Por. Corlnthe et Saint Paul (Les hauts tteux de l'hlstoire), Paris 1961.1l! Por. Pro lege Mantua, 6.
HELLENIZM f3W. PAWLA217ska do spichlerzy Ostii, a hogactwa Azj'i Mniejszej do Rzymu. Zapewnrialoto niemvykle bogadJ\va miastu sciqgajq'c don zewszqdmieszkancolW, ktorych i}ose w pierwszym wiieku po Chr. okreslasi~ na 600.000, w czym dwie 1rrzecie niewolnikow. Korynt byl lWi~cmiastem bardzo Iudnym jesli zWiazye, ze owczesny Rzym Inczyl niewieleponad milion miesmanc6w.Pawel eWiC\ngelizowal glownie wielkie miasta starozytnosci. Nicdzirwnego zatem, ze na KlOrynt zwrocil specjalnq uwag~ i poswi~cilmu wiele czasu. Ogolnrie biorrqc Apostol sp~dzil w Koryncie ok.trzech Iat (51-53; 57-58) mial wi~c czas zapoznae si~ dokladniez pcziomem religijnego i moralnego zycia miasta oraz z jego mieszkancami.A ci nie starnmvili bynajmniej IWdzi~cznego pola dla jegoprracy. W~rotce po przybyciu doszlo do dramatycznego zer,waniaz synagogq (Dz. hp. 18, 1-18), tak ze kosciol koryncki skladal si~zasadniczo z nawroconych 'pogan. Nakla.dalo to na Apostola obowiqzekrnauczania ich w s!p>osob, kto.ry sam wlasnie w Liscie do KOTyntianrOkreslil slOlWami: "DIa tych, kt6rrzy byli bez Zakonu (tj. dlanie-Zydow), s t a Ie m s i~, jakbyrm byl bez Zakonu... abyrm pozyskaltych, ktorzy byE bez Zakonu" (1 Kor. 9, 21).Religia ~orYintu owych czrasow rOdpowiadala etniczmemu skladowijego mies2lkanc6w. Wszystkie prqdy rreligijne starozytnosci wrazz tajen;mymi kuItami Wschodu naznaczyly sobie tu spotkanie. Topral\vda, ze mad wszystlcim gorOlVval kult Afrodyty, Morej kaplankiw liczbie tysiqca strzegly swiqtyni patronki miasta na wysokimAkrokoryncie. Ale byl to kuIt urz ,~drolwy i nie odpawiadal tej rzeszy,ktora iI1aplYJWala tu zerwszqd przywroiqc ze sobq swoje poglqdyi swoich bogow. Totei "iv Koryncie religijil1e prqdy Wschodu krzy:llowaly si~ z rzymskimJ, j'ako ie miasto bylo przeciei koI{)!lli qrzymskq; co stwarzalo okazje do powstawarria kult6w symkretystycznych,ja1wnych czy tajemnych, pochodzenia mal,o-azjatyckiegoezy egipskiego (Izyda). Grecka Iudnose szukala rowruei 'Wyrazu dlaswej religijtnrosci 'W tajemmych kulta'ch Demetry ezy DioID210Sa takrozpowszechnionych w owych czasach.Paw:el zastal tedy w Koryncie sytuaej~ niezrmie'rnie skrOmplikowanq,ktorej sprostae mogl tylko ktos, dla kogozyoie wielkiegomiasta w starrozytnosci nie mialo tajemrri,c. Celem zyskania tejrzeszy dla Ewangelii naleialo do niej przemawiae j~zykiem zro'lUmiaiym,poslugujqc sri~ poj~ciami jej 2lna!nyrmri. Nie na w:iele by si~ 'zdalo odwolywanie si~ w tych WlaIfunkaeh tylko do Abrahamaezy Mojiesza, naleial
- Page 3 and 4:
ZNAK LutyMIESI~CZNIKRok XVIII Nr 15
- Page 5 and 6:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM147st
- Page 7 and 8:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU B02YM149ws
- Page 9 and 10:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM 151s
- Page 11 and 12:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BO:lYM 153
- Page 13 and 14:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM 155s
- Page 15 and 16:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM 157'
- Page 17 and 18:
Ks. AlEKSY KlAWEKZNACZENIE KONSTYTU
- Page 19 and 20:
ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 21 and 22:
ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 23 and 24: ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 25 and 26: , ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM
- Page 27 and 28: ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 29 and 30: ZNACZENIE KONSTYTVCJI "DEI VERBUM"1
- Page 31 and 32: · ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBU
- Page 33 and 34: ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"
- Page 35 and 36: AUGUSTYN JANKOWSKI OSBKONSTYTUCJA D
- Page 37 and 38: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM179ob
- Page 39 and 40: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU B02YM181sa
- Page 41 and 42: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM183i
- Page 43 and 44: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM185st
- Page 45 and 46: Ks. JOZEF KUDASIEWICZKONSTYTUCJA "D
- Page 47 and 48: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLIST6w189J
- Page 49 and 50: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW19tw
- Page 51 and 52: .. I::EI VERBUM" W OPINII EI!?LISTO
- Page 53 and 54: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW 195
- Page 55 and 56: ..DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW197
- Page 57 and 58: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW199I
- Page 59 and 60: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW201t
- Page 61 and 62: ,.DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW203
- Page 63 and 64: ~,DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW 20
- Page 65 and 66: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW 207
- Page 67 and 68: "DEI VERBUM'" W OPINII BIBLISTOW 20
- Page 69 and 70: KsEUGENIUSZ DABROWSKIHELLENIZM PAWl
- Page 71 and 72: HELLENIZM SW. PAWLA213z zyC'ia Chry
- Page 73: HELLENIZM SW. PAWLA215Jenoibolima b
- Page 77 and 78: HELLENIZM SW. PAWLA219terenach 1()I
- Page 79 and 80: HELLENIZM SW. PAWLA 221za.gadinieni
- Page 81 and 82: HELLENIZM SW. PAWLA223dusza czlowie
- Page 83 and 84: HELLENIZM SW. PAWLA225okreslenie st
- Page 85 and 86: TO CO LUDZKlE W MOWlE BO:lEJ227wted
- Page 87 and 88: TO CO LUDZKlE W MOWlE BOZEJ229aspek
- Page 89 and 90: TO CO LUDZKlE W MOWlE B02EJ231zmier
- Page 91 and 92: TO CO LUDZKIE W MOWlE BOZEJ233meteo
- Page 93 and 94: '1'0 CO LUDZKIE W MOWIE BOZEJ235Od
- Page 95 and 96: TO CO LUDZKIE W MOWIE BOZEJ237Wyrow
- Page 97 and 98: TO CO LUDZKIE W MOWlE BOZEJ 239maez
- Page 99 and 100: SWIATLO I CIEMNOSC 241sub nocte per
- Page 101 and 102: SWIATLO I CIEMNOSC 243rozumowej pod
- Page 103 and 104: SWIAno I CIEMNOSC245Swia,uu i rwpat
- Page 105 and 106: STEFAN WILKANOWICZCHRYSTUSTAJEMNICA
- Page 107 and 108: · CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEM
- Page 109 and 110: CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEMNIC
- Page 111 and 112: CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEMNIC
- Page 113 and 114: CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEMNIC
- Page 115 and 116: SPOTKANIA ANNA MORAWSKAlIS W lEe K
- Page 117 and 118: "SWIECKI KATOLICYZM"? - III 259()dc
- Page 119 and 120: "SWIECKI KATOLICYZM"? - HI 261A mys
- Page 121 and 122: "SWIECKI KATOLICYZM"? -III263znacze
- Page 123 and 124: •.8WIECKI KATOLICYZM"? -III265Czy
- Page 125 and 126:
ZDARZENIA - KSIJ\ZKI LUDZIE BIBLIA
- Page 127 and 128:
ZDARZENIA --:- KSIAZKI - LUDZIE 269
- Page 129 and 130:
ZDARZENIA - KSIAZKI - LUDZIE271Mi p
- Page 131 and 132:
ZDARZENIA - KSI1\ZKI - LUDZIE273Dra
- Page 133 and 134:
ZDARZENIA - KSIi\:lKI - LUDZIE 275L
- Page 135 and 136:
ZDARZENIA - .KSI1\2KI - LUDZIE 277O
- Page 137 and 138:
ZDARZENIA - KSI1\ZKI - LUDZIE 279i
- Page 139 and 140:
LlSTY DOREDAKCjlW dw6ch dniach miE:
- Page 141 and 142:
S O l\!:\[AIRECONSTITUTION DOGMATIQ
- Page 143:
TREs e ZESZYTUKONSTYTUCJA DOGMATYCZ