PIET SCHOON ENBERG SJ TO CO LUDZKIE W MOWlE BOlEJ "SICiV>To Boze", ,,·me-wa Boza" ... wyraienia te majq dla nas sens,mGzemy uchwyciC ich znaczenie dzi~ki naszym doswiadczeniomslol\va i mowy, dzi ~ki naszym poj~ciom wyniesio1nym z ludzkich stosunk6w."B6g przemawia do nas - Jego slowo wzbogaca nas i da jenam iycie" - te zdania nic by nam nie m6v.riIy, gdyby nie istni.aIaanalogia miqdzy tym, co czyni B6g, a ludzkirn pO'rozumiewaniem siE;ludzkq rnowq. W tym a'rtykule chcem y przeprorwadzic refleksj ~ nadmow~ Boga rozpoczynaj'Ic od analizy zja\V'iska ludzkiej mowy.W mo'Wie Bo,iej b~dziemy szukac tego, co anal()giczne do naszejmolW'Y.Jui tu na wst~pie mozna zaznaczyc, ze analogia oznaeza zbieznosc,a nie beZJWaTunkowq r6wnolegloosc: istniejq takie r6i'nice miGdzymowq Boga a morwq ludzkq. 'I10, co charakterystyczne dla m C'wyBoiej jako takiej, wystqpi wyrainiej w innych a!l'tykulach zamieszczonychw tyrn numerze, my zas ty}iJw og6lnie wskazemy te punkty,w kt6rych r6inice szczeg61nie siG z,aznaczajq. W zwUqzku z tym jeszczejedna uwa ga wstqpna : z tego 00 dotCld powied1zielismy mo2ffiabywy"mioskowac, ze mowa boska i ludzka istniejq ,obok siebie, jakjqzyk fra'll'cuski i holenderski. W rzeczywist()sci natomiast m owaboska istnieje wyIqcznie 'W l'TI·owie ludzkiej. Dla·czego tak jest i jakiestqd plyn q wniosk i? Na to pytanie spr6bujemy c dpolV>riedziec, leczdla unik niqcia InieporozUJmiel'l podkreslamy ten fakt jui na wstGPie,MOWA LUDZKATRZY ASPEKTY LUDZKIEJ MOWYTen ktG mowi w y daje glos. Lecz caly swiat wak6I nas rna t Gzdolnosc. Charakterystycznym dla mowy ludzkiej jest fakt, ze ten ·glos cos m6·wi, wyraia, zma czy. Slowo ludzkie stanowi glos k t 6 r yj e s t z n a k i e ill. Wydawianie gl{)su jest mowq wtedy - i tylkoPIET S CHOONENBERG SJ H et menselij/,e i n Gods spraken. Odbitka z nru specJalnego"TijdschrHt voor Geestelijk Leven" po swi ~ coneg o Pismu sw. w zyciuchrzcscijanina. Informacj c 0 auto rze w numerze 149 ,<strong>Znak</strong>u", gdzie zamiescilismyjego artykul na temat ewolucji.
TO CO LUDZKlE W MOWlE BO:lEJ227wtedy -- gdy ten glos posiada 2maczenie. Jest to az tak istolme, ze 'wlasciwie wszystko to, co powiemy tu 0 mowlieniu stosuje si~ rowniezdo innych czynnosci posiadajCjcych znaczenie, a wi~c b~dCjcychznakami - na przyklad do s'pontanicZll1ych gestow i syglnalolVv..Iednak wsrod wszystkich tych czynnosci mowa rna charakternajbardziej intelektualny, wyjasnia cos - nawet wtedy, gdy jesttylko okrzyki£m. Normalna m0'wa za!wsze czegos dotyczy, jesto c z y m s. To jest wlasnie pie r w s z y asp e Ie t mowy: ,oznaczanieczegos, udost~pnia:nie poznaniu. Lecz nie istnieje mowa "w ogoIe". To k to s mowi, ja m.owi~. Dlatego poznawalnose dzi~ki mowiejest inna od poznawalnosci "rzeczy", przedmiotow natury i wytworowkulturowych, kt6re nas otaczajCj. Natura zawiera wiele dzwi~kow,lecz nie mowi. Wytwory kultury w sensie scislym (a W'i~cw odroznieniu od wytwo'row techniki jako takich) SCj rezultatamiczynnosci znakotworczych. Mozemy powiedziee, ze w ksiCjzce, obrazieczy dziele muzyczmym ktos przemowil. Jezeli nadal przemawia to mamy tu do czynienia z czyms roznym od zwyklej poznawalnoscii z:naczenia przyslugujCjcego wszystkim rzeczom. Jesliby nawetautor juz odjCjl r~ce od swego dziela, jednark to on jest nadaltym, kto przekazuje znaczenie i odbi'orcy majCj dost~p do niegopoprzez dzielo.Tu chwytamy d rug i asp e k t ludzkiej mo'wy: k t 0 s cos mowi,0 sob a komunikuje trese. To znaczy, ze mowienie jest czynemmowcy angazujCj,cym jego wolnose. Rzeczy mowiCj same przez si~,osoba posluguje si~ slo'wem - przynajm.niej w tej mierze, w jakiejjej m6wienie jest czyms na'Prawd~ osobistym. To znaczy, ze mowiqco czyms , osoba wyraza cos Z siebie, choe ten element moze stae nadrugim plan-Ie. Mowca opowiada nam 0 tym, jak on sam widzi rzeczywistose,doswiadcza jej, rZ Cj dz~ niq lub si~ jej poddaje. Tlumaczj'1swiat czerpiCjc ze s IW ego swiata, i tym samym ujawnia namsi~ jako centrum tego osoibistego swiata. Ten drugi aspekt mowyludzkiej jest ba'rdz'O d0'niosly, poniewaz tylko dzi~ki niemu mo""ienie jest czyms specyficznie ludzkim. Rzeczy wydane Sq naludzki wzrok - my takze czasem dzielimy ich los, z wlasnej w inylub przymuszeni przez innych: wstyd, kt6rego wtedy doznajemyjest protestem ,osoby. Osoba istnieje w spos6b, ktory sarna swobodnieksztaltuje, i dlatego tei tylko ona sarna moze dobrowolnie otworzyesi~ wobec innych. Osoba rna swojCj tajemnic~, to co zamkni~te,ukryte i chronione w jej Win~trzu - i nikt inny nie rna do tejtajemnicy dostE;pu, tylko ten przed kim osoba sarna zechce swe wn~trzeotw0'rzye. To osobiste otwarcie si~, objawienie, zdj~cie zaslony(re-velatio, apo-kalipsis) z k'oniec2mosci zachodZli wtedy, gdy czlowiekmowi. Oczywiscie nie kaide zdanie jest "najbardZliej indyvvidualnymwyrazem najba'rdziej indywidua1nych uczue", lecz zawsze
- Page 3 and 4:
ZNAK LutyMIESI~CZNIKRok XVIII Nr 15
- Page 5 and 6:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM147st
- Page 7 and 8:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU B02YM149ws
- Page 9 and 10:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM 151s
- Page 11 and 12:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BO:lYM 153
- Page 13 and 14:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM 155s
- Page 15 and 16:
KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM 157'
- Page 17 and 18:
Ks. AlEKSY KlAWEKZNACZENIE KONSTYTU
- Page 19 and 20:
ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 21 and 22:
ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 23 and 24:
ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 25 and 26:
, ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM
- Page 27 and 28:
ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"1
- Page 29 and 30:
ZNACZENIE KONSTYTVCJI "DEI VERBUM"1
- Page 31 and 32:
· ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBU
- Page 33 and 34: ZNACZENIE KONSTYTUCJI "DEI VERBUM"
- Page 35 and 36: AUGUSTYN JANKOWSKI OSBKONSTYTUCJA D
- Page 37 and 38: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM179ob
- Page 39 and 40: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU B02YM181sa
- Page 41 and 42: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM183i
- Page 43 and 44: KONSTYTUCJA 0 OBJAWIENIU BOZYM185st
- Page 45 and 46: Ks. JOZEF KUDASIEWICZKONSTYTUCJA "D
- Page 47 and 48: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLIST6w189J
- Page 49 and 50: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW19tw
- Page 51 and 52: .. I::EI VERBUM" W OPINII EI!?LISTO
- Page 53 and 54: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW 195
- Page 55 and 56: ..DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW197
- Page 57 and 58: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW199I
- Page 59 and 60: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW201t
- Page 61 and 62: ,.DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW203
- Page 63 and 64: ~,DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW 20
- Page 65 and 66: "DEI VERBUM" W OPINII BIBLISTOW 207
- Page 67 and 68: "DEI VERBUM'" W OPINII BIBLISTOW 20
- Page 69 and 70: KsEUGENIUSZ DABROWSKIHELLENIZM PAWl
- Page 71 and 72: HELLENIZM SW. PAWLA213z zyC'ia Chry
- Page 73 and 74: HELLENIZM SW. PAWLA215Jenoibolima b
- Page 75 and 76: HELLENIZM f3W. PAWLA217ska do spich
- Page 77 and 78: HELLENIZM SW. PAWLA219terenach 1()I
- Page 79 and 80: HELLENIZM SW. PAWLA 221za.gadinieni
- Page 81 and 82: HELLENIZM SW. PAWLA223dusza czlowie
- Page 83: HELLENIZM SW. PAWLA225okreslenie st
- Page 87 and 88: TO CO LUDZKlE W MOWlE BOZEJ229aspek
- Page 89 and 90: TO CO LUDZKlE W MOWlE B02EJ231zmier
- Page 91 and 92: TO CO LUDZKIE W MOWlE BOZEJ233meteo
- Page 93 and 94: '1'0 CO LUDZKIE W MOWIE BOZEJ235Od
- Page 95 and 96: TO CO LUDZKIE W MOWIE BOZEJ237Wyrow
- Page 97 and 98: TO CO LUDZKIE W MOWlE BOZEJ 239maez
- Page 99 and 100: SWIATLO I CIEMNOSC 241sub nocte per
- Page 101 and 102: SWIATLO I CIEMNOSC 243rozumowej pod
- Page 103 and 104: SWIAno I CIEMNOSC245Swia,uu i rwpat
- Page 105 and 106: STEFAN WILKANOWICZCHRYSTUSTAJEMNICA
- Page 107 and 108: · CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEM
- Page 109 and 110: CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEMNIC
- Page 111 and 112: CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEMNIC
- Page 113 and 114: CHRYSTUS - FAKT, PARADOKS, TAJEMNIC
- Page 115 and 116: SPOTKANIA ANNA MORAWSKAlIS W lEe K
- Page 117 and 118: "SWIECKI KATOLICYZM"? - III 259()dc
- Page 119 and 120: "SWIECKI KATOLICYZM"? - HI 261A mys
- Page 121 and 122: "SWIECKI KATOLICYZM"? -III263znacze
- Page 123 and 124: •.8WIECKI KATOLICYZM"? -III265Czy
- Page 125 and 126: ZDARZENIA - KSIJ\ZKI LUDZIE BIBLIA
- Page 127 and 128: ZDARZENIA --:- KSIAZKI - LUDZIE 269
- Page 129 and 130: ZDARZENIA - KSIAZKI - LUDZIE271Mi p
- Page 131 and 132: ZDARZENIA - KSI1\ZKI - LUDZIE273Dra
- Page 133 and 134: ZDARZENIA - KSIi\:lKI - LUDZIE 275L
- Page 135 and 136:
ZDARZENIA - .KSI1\2KI - LUDZIE 277O
- Page 137 and 138:
ZDARZENIA - KSI1\ZKI - LUDZIE 279i
- Page 139 and 140:
LlSTY DOREDAKCjlW dw6ch dniach miE:
- Page 141 and 142:
S O l\!:\[AIRECONSTITUTION DOGMATIQ
- Page 143:
TREs e ZESZYTUKONSTYTUCJA DOGMATYCZ