Nr 152, luty 1967 - Znak

258 ANNA MORAWSKAsienia rwi~kszosci ocen i zabiegow Iudzkkh, "tego co dzie!WIi~e dziesiqtychIudzi robi przez dziewi~e dziesiqty'ch zycia", zrnienil si~wi~c faktyc~nie zanim jeszcze ktokolMTiek zaczql glosie Iaickosejako wzor 'osobo'wosci. Zmienil 8'i~ z chwilq, gdy swiat zaczql okazywaesi~ Zlmienny i mozliwy do Zlrnieniania, a wi~c tyrn samyrn niecale juz dobro bylo dane tylkio "z gary", Iub tylko obiecane na potern,Iecz 'coraz wi~ksza jego cz~e zaczynala bye osiqgalna i IWykonalnana wlasnq r~k~, teraz, na zierni.Czlowiek z'aczql wi~c "wspol-stwa'rzae" swiat juz na dlugo zanirntak wlasnie to inaz'Wial. Mial to zas tak zaczqe nazywae najpierww sporze z Kosci:olem i niejaiko' "w kO'nk,urencji" z ukazywanymprzez Kosciol Bogiem, i ta jego mysl, ta l110wa samoswiadomose,wydai\'\lala si~ przez czas ban1zo dlugi nieprzezwyci~zalnie wprostanty-chrzescijanska. 'I1rzeba miee w pami~ci caly ten bieg rzeczy,by docenie jak znal111iennym, jak naprawd~ "epO'kowym", z'amykajqcyrnpewnq epok~ w chrzescijansuwie, zdarzeniern jest Konstytucja.Z czasem aktywne, przetwarzajqce podejscie do swiata zacz~louswiadamiae czlowiekowi. coraz jasniej jakies nowe z tyro swiaternwi~zy. Nie byl to' juz jednak tym razem ws'polny sw.rn upadku,aIia:ns z ktorego nalezalo usiIo'\'\l1ae si~ i\VYzwolie, ezy bodaj cieszyenadziejq na wyzwolenie po smierci. Naw.e braterstwo ze swia­si~tern, poczuoie ludzkiej "s,wieck'osci" jest mezej poczuciem gle.­bokiego partnersmva: dialektyki uwarunkowan, ktore dziaIajq nanas od stl'ony calego srodowiska i tyeh, ktore nawzajem my ternusTodO'wisku nadajemy. Dialektyka ta bywa nieraz tragiczna dlajednostki, ktora moze tu bye "przegrana": bieI1D.a ezy tez bezbronnawO'bec uwa'runkowan z zeVv'lI1qtrz. Moze takze bye tragiezna dlasrodowiska, ktore jed:p,ostka warunkuje He. Ale przez to sarno nawet,ludZlkie partnerstwo ze swiatem jest niezwykle gl~bokie, jestzwiqzkiem na dobre i na zle, ja,k wi~zy knwi, jak slub. Przyrodoznawstwo,soejologia, histO'da wreszJCie, to dyseypliny, ktore ksztaltowalystopniowo takq wlasnie samoswiardornose czl:OIWieka. Jegoideal osobowosci zaczql zblizae si~ do obrazu· swiadiomie juz swieckiegoi 10jall11ego wobec tej swieckosci "kompozytora uwaITunkowlCln"."W panOlwlClniu nad swiatem", 0' ktorym tyle si~ m&\vi, bylo wi~ccoraz wi~eej ezegos cO' przypomina przyjazn. KuIt fa,ktu i interakcjiz faktem juz od dawina jest ,czyms znacznie wip'cej niz teehnikq.Nabiera podtekstow emO'cj'onalnyeh, czasem niemal mistycznyeh.Poczueie "sWlieckosci" me jest wi~e moze weale tak dalekieod religii, jak by si~ moglo na 'pierwszy rzut oka zdawae, nie jestw kaidym nazie niesp6jne z jej intJukjq 1mmaa1entyzmu, ezy "Logosu"w s,w,ieeie. Jest jednak niewq1Jpliwie na Huii mysleni'a ezy