Proceedings of SerbiaTrib '13

Serbian TribologySocietySERBIATRIB ‘1313 th International Conference onTribologyKragujevac, Serbia, 15 – 17 May 2013Faculty of Engineeringin KragujevacUTICAJ POVRŠINE PODLOGE NAKARAKTERISTIKE PREVLAKA CINKADesimir Jovanović 1 , Bogdan Nedić 2 , Milomir Čupović 3 , Vlatko Matrušić 41 Zastava oružje AD, Kragujevac, Srbija, zo.tehnologija@open.telekom.rs2 Univerzitet u Kragujevcu, Fakultet inženjerskih nauka, Kragujevac, Srbija, nedic@kg.ac.rs3 Državni univerzitet u Novom Pazaru, Srbija, mcupovic@np.ac.rs4 Strojarski fakultet, Slavonski Brod, Hrvatska, vmarusic@sfsb.hrAbstract: Galvanske prevlake cinka se nanose da bi površina osnovnog materijala dobila odgovarajućasvojstava, kao što su: otpornost prema koroziji, hemijska postojanost, potreban estetski utisak i dr.Ispitivanja galvanskih prevlaka cinka usmerena su najčešće vezu Zn sa osnovnim materijalom, dok je veomamalo podataka o uticaju podloge na karakteristike prevlaka. Prethodna završna obrada ima veliki uticaj naformiranje fizičko-mehaničkih svojstava i strukture prevlake. U radu su prikazani rezultati istraživanjakarakteristika prevlaka cinka istaloženih na podlozi dobijenoj različitom završnom obradom sa različitomtvrdoćom i topografijom.Keywords: galvanske prevlake cinka, tvrdoća, topografija1. UVODUticaj vrste postupka obrade i uslova prethodneobrade kao i pripreme površina na koje se nanoseprevlake, odnosno tehnološkog nasleđa, je veomamalo istraživan. Površinski slojevi obrađenihpovršina dobijenih različitim postupcima obrade irežimima mogu imati različitu strukturu, što se teku period eksploatacije može ispoljiti. Prema tome,može se reći da se karakteristike površinskihslojeva formiraju kao rezultat različitih uslovaobrade u tehnološkom lancu izrade gotovog dela.Osnovni parametri koji se nasleđuju kroztehnološki proces izrade mogu se podeliti na dvegrupe. S jedne strane to su parametri vezani zasvojstva materijala: njegov sastav, strukturu,naponsko stanje i dr., dok su sa druge straneparametri vezani za makro i mikrogeometrijupovršina (geometrijski parametri) [1,2]. To ukazujena kompleksnost problema i potrebu izučavanja.Prevlake cinka se najviše koriste za zaštitučeličnih površina od korozije. Elektrohemijskeprevlake cinka mogu imati različite morfologije iteksture. Kada su ove pojave u pitanju većinaistraživanja se odnosi na uticaj standardnihparametra pri taloženju prevlaka kao što sugustina struje, temperatura, sastav kupatila [6-10],dok je znatno manje pažnja posvećeno značajupripreme površine čelične podloge. Istraživanjauticaja stanja podloge za taloženje prevlaka cinkapolirane mehanički [11.12] ili elektrohemijski [10-14]. pokazuju da se morfologija i tekstura prevlakena ovim površinama znatno razlikuju.Završna obrada površina ima veliki uticaj naformiranje fizičko - mehaničkih svojstava istrukture površinskog sloja. U radu se vršiistraživanje uticaja prethodne obrade površina idebljine prevlake na mehaničke i hemijskekarakteristike prevlake cinka.2. EKSPERIMENTALNA ISPITIVANJAKao osnova za nanošenje prevlaka odabran ječelik Č5730 (prema GOST-u 30HN2FA 1).Odabrani čelik se koriste za izradu cevi streljačkogoružja. Hemijski sastav osnove je prikazan u tabeli1. Uzorci za ispitivanje su pločice dimenzija 15 x10 x 6.3 mm (prema ASTM G 77). Nakon izradeuzoraka glodanjem, izvršena je termička obradapoboljšanjem na različite tvrdoće. Završna obradauzoraka vršena je na više načina, brušenjem sa višerežima, poliranjem, peskarenjem. Na ovaj način su414 13 th International Conference on Tribology – Serbiatrib’13