Nieuwsbrief

48 Milieu
woog het Hof, dat de IBA 1989 het enige document
blijkt te zijn met wetenschappelijk bewijsmateriaal,
aan de hand waarvan kan worden beoordeeld of
Nederland zijn verplichting is nagekomen de naar aantal
en oppervlakte voor de instandhouding van de beschermde
soorten meest geschikte gebieden als SBZ
aan te wijzen. Derhalve kon deze lijst, hoewel voor de
betrokken lidstaten niet verbindend, gelet op de erkende
wetenschappelijke waarde ervan, door het Hof worden
gebruikt als maatstaf om te beoordelen in hoeverre
Nederland zijn aanwijzingsverplichting was nagekomen.
De IBA-lijst uit 1994 is een actualisatie van de lijst
uit 1989. In de procedure voor het Hof kon deze lijst
niet aan de orde komen. Wel overwoog het Hof dat de
IBA-lijst uit 1994 de gebieden in Nederland opsomt die
volgens de door de Commissie aanvaarde wetenschappelijke
criteria als SBZ moeten worden aangewezen.
Gelet op het vorenstaande acht de Afdeling de handelwijze
van verweerder, waarbij deze zich bij het
opstellen van de selectiecriteria om te komen tot de
aanwijzing van speciale beschermingszones heeft gebaseerd
op de IBA 1989, en de actualisatie daarvan
voor Nederland, welke is neergelegd in de IBA 1994,
niet onredelijk.
Blijkens de stukken gaat het bij het criterium van de
vijf belangrijkste gebieden voor de Bijlage I-soorten om
een selectie van vijf gebieden met de grootste gemiddelde
aantallen op grond van een vergelijking van
alle aantallen van een bepaalde soort over alle potentiele
gebieden in Nederland. Aan deze gebieden is voor
de desbetreffende soort een score van 1 (beste gebied)
tot 5 toegekend. Dit is afzonderlijk gedaan voor de aantallen
broedparen, de aantallen overwinterende vogels
en voor de seizoensmaxima.
Hoewel de stukken naar de mening van appellanten
aanleiding geven voor onduidelijkheid, is naar het oordeel
van de Afdeling voldoende duidelijk dat de ondergrens
die in het kader van dit criterium wordt gehanteerd
ziet op een minimum van twee broedparen of vijf
individuen.
Voor het 1%-criterium is aansluiting gezocht bij de
criteria die worden gehanteerd bij aanwijzing van gebieden
voor opname in de lijst van watergebieden van
internationale betekenis ingevolge de Wetlands-Conventie.
De basis voor de beschrijving van het 1%-criterium
is artikel 4, tweede lid, van de Vogelrichtlijn. Het
gaat bij dit criterium om (niet in Bijlage I van de Vogelrichtlijn
opgenomen) trekvogels.
De Lidstaten besteden voorts bijzondere aandacht aan
de bescherming van watergebieden, in het bijzonder
aan de watergebieden van internationale betekenis in
verband met de bescherming van trekkende watervogels.
De Afdeling ziet geen aanleiding het begrip ‘geregeld
minstens 1%’ onvoldoende duidelijk te achten.
Hierbij dient het gemiddeld seizoensmaximum berekend
over ten minste drie jaren minstens de desbetreffende
drempelwaarde te bedragen. Tevens is het mogelijk
dat de drempelwaarde in minstens twee van de drie
jaren wordt gehaald. In het laatste geval wordt een minimum
van vijf telseizoenen gehanteerd en is bij de beschikbaarheid
van voldoende telgegevens uitgegaan
van zes seizoenen.
Het zogenoemde 100-hectare criterium is als extra
beoordelingscriterium voor de selectie van de gebieden
gehanteerd. Dit criterium speelt alleen een rol bij zogenoemde
terrestrische gebieden. Op grond van de voorgaande
twee selectiecriteria kunnen gebieden zich
kwalificeren voor de aanwijzing als SBZ. Gebieden die
zich op grond van het eerste of tweede criterium kwalificeren
voor de aanwijzing als SBZ dienen in beginsel
dan ook als zodanig te worden aangewezen. Ornithologische
criteria zijn immers bepalend. In beginsel gekwalificeerde
terrestrische gebieden dienen evenwel, in
verband met het derde criterium, minstens 100 hectare
met een formele natuurstatus te beslaan. Formele
natuurstatus wordt in dit verband gedefinieerd als: terreinen
die de status van beschermd natuurmonument
of staatsnatuurmonument onder de Natuurbeschermingswet
hebben, alsmede terreinen in eigendom en
beheer van Staatsbosbeheer of van de organisaties die
vallen onder de Regeling subsidies particuliere terreinbeherende
organisaties. Op deze manier kunnen volgens
verweerder gebieden buiten de aanwijzing worden
gehouden die niet ‘het meest geschikt zijn’ zoals
zanddepots, tijdelijke bouwlocaties en verkeersknooppunten.
Met dit criterium wordt blijkens de stukken beoogd gebieden
van aanwijzing uit te sluiten, waarvan de instandhouding,
ondanks het voorkomen van te beschermen
vogelsoorten, zeker niet kan worden gegarandeerd.
De Afdeling stelt vast dat in dit verband wordt beoogd
aan te sluiten bij het begrip ‘naar oppervlakte de
meest geschikte gebieden’ dat in artikel 4 van de Vogelrichtlijn
wordt gehanteerd in verband met de aanwijzing
van een SBZ. Gelet op het vorenstaande en hetgeen
hieromtrent ter zitting is gesteld, acht de Afdeling
NIEUWSBRIEF StAB 2 / 2003