Competentiebehoeften en opleiding in de voedingsnijverheid - IPV

1.2. Batchorganisatie en planning van productie
De productieprocessen in de voedingsbedrijven zijn vaak continue of discrete processen of
een mix van beide: de productie van een grote hoeveelheid bulkproduct volgens een bepaald
recept en vervolgens het vormen tot afzonderlijke producten en klaarmaken voor verzending.
Keukenzout wordt bijvoorbeeld in bulk uit een oplossing geproduceerd (continu) en vervolgens
in een busje gedaan (discreet). Het maken van discrete producten, die je kunt tellen zoals potjes
boter en pizza’s, vraagt een andere benadering dan de productie van bijvoorbeeld soepen en
voedingswaren, die een semi-proces vormen door de verwerking van ingrediënten en recepten.
Discrete producten zijn opgebouwd uit grondstoffen en halffabricaten. Men maakt gebruik van
meerdere eenheden: massa (ton, kg, gram,…) en volume (m3, liter, …) bij continue productie en
discrete eenheden (flessen, dozen, zakjes, containers, paletten) bij discrete producten. Van de
hoeveelheden kan een fractie worden geproduceerd zoals een halve liter, van discrete eenheden
niet (geen half potje boter).
De voedingsbedrijven produceren meestal een bepaalde hoeveelheid van een product ineens.
Ze werken dus batchgewijs of per “run”, liefst met die batchgrootte die de productie zo efficiënt
en rendabel mogelijk laat verlopen. Dit gaat volgens een recept: het product ontstaat door een
vooraf vastgestelde hoeveelheid stoffen onder vastgestelde procescondities te laten reageren.
Belangrijk is dat er bereidingsbatches, afvulbatches en verzendingsbatches kunnen worden
onderscheiden. Zo kan melk bijvoorbeeld in een grote hoeveelheid worden bereid. Zekere
hoeveelheden kunnen bijvoorbeeld voor diverse supermarktketens in flessen worden afgevuld,
die vervolgens in nog kleinere hoeveelheden verzendklaar kunnen worden gemaakt voor de
diverse winkels van dezelfde supermarktketen.
Hoe batches concreet worden georganiseerd, is afhankelijk van de bereidingstijd van het
product, het te produceren volume, het beschikbare machineapparaat (aparte installaties en
afvullijnen of niet), de hoeveelheid orders en de soorten verpakkingen die nodig zijn. Gezien
broden bijvoorbeeld in grootwarenhuizen dagvers en onverpakt te koop worden aangeboden,
leveren de industriële bakkerijen hun producten in bulk in manden die op karren gestapeld
kunnen worden. Melk daarentegen wordt geleverd in glazen of plastieken flessen of in
brikverpakking.
Mogelijke vormen van batchorganisatie in het bereiden en het afvullen of vorm geven zijn:
Batches van productvarianten op dezelfde bereidingsinstallatie en dezelfde afvullijn,
bijvoorbeeld productie van mozzarella- en cheddarkaas afwisselend na elkaar.
Batches van productvarianten op specifieke bereidingsinstallaties, afvullijnen en
afvulmachines, bijvoorbeeld fruitzuiveldranken op lijn 1, chocolademelk op lijn 2; enzovoort.
12