Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...
Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...
Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
maatschappij kan alle<strong>en</strong> goed functioner<strong>en</strong> als burgers wet<strong>en</strong> wat <strong>de</strong><br />
spelregels zijn <strong>en</strong> welk gedrag in <strong>de</strong> publieke ruimte wordt gevraagd. Ook<br />
met het oog op emancipatie wordt gesteld dat e<strong>en</strong> leerling moet ler<strong>en</strong> hoe<br />
<strong>de</strong> maatschappij werkt <strong>en</strong> hoe m<strong>en</strong> in <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>leving met elkaar omgaat<br />
(Van Kem<strong>en</strong>a<strong>de</strong>, 1983). Leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> <strong>de</strong> sociale <strong>en</strong> culturele bagage<br />
meekrijg<strong>en</strong> die voor hun emancipatie noodzakelijk is, niet alle<strong>en</strong> met het<br />
oog op het maatschappelijk belang, maar ook vanwege <strong>de</strong> kans<strong>en</strong> van <strong>de</strong><br />
leerling<strong>en</strong> zelf. E<strong>en</strong> <strong>de</strong>mocratie kan niet werk<strong>en</strong> als burgers niet wet<strong>en</strong><br />
hoe <strong>de</strong>ze functioneert, niet kritisch kunn<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> mondig <strong>en</strong><br />
beargum<strong>en</strong>teerd standpunt<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> innem<strong>en</strong>, <strong>en</strong> niet beschikk<strong>en</strong> over<br />
sociale vaardighed<strong>en</strong> als tolerantie <strong>en</strong> empathie. Zon<strong>de</strong>r dat alles kan niet<br />
goed word<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>geleefd <strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> leerling later ook min<strong>de</strong>r kans<strong>en</strong>.<br />
Hoort het bij het wez<strong>en</strong> of <strong>de</strong> functie van on<strong>de</strong>rwijs om in te spel<strong>en</strong> op<br />
e<strong>en</strong> maatschappelijke noodzaak of dreiging? Er bestaat verschil van<br />
m<strong>en</strong>ing over <strong>de</strong> vraag of on<strong>de</strong>rwijs geschikt is om maatschappelijke<br />
problem<strong>en</strong> aan te pakk<strong>en</strong>, of on<strong>de</strong>rwijs zich wel kan, moet of mag<br />
bezighoud<strong>en</strong> met iemands persoonlijke instelling, met m<strong>en</strong>taliteit, met<br />
gezindheid, met waard<strong>en</strong> – kortom: met vormingsdoel<strong>en</strong>. Wordt <strong>de</strong> rol van<br />
on<strong>de</strong>rwijs niet overschat als het buit<strong>en</strong> <strong>de</strong> school om heel an<strong>de</strong>re waard<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> norm<strong>en</strong> gaat dan daar binn<strong>en</strong>? Werkt <strong>de</strong> gerichtheid op waard<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
norm<strong>en</strong> niet juist contraproductief omdat jonger<strong>en</strong> zich er dan teg<strong>en</strong> gaan<br />
verzett<strong>en</strong>? Is vorm<strong>en</strong>d on<strong>de</strong>rwijs wel mogelijk <strong>en</strong> w<strong>en</strong>selijk in e<strong>en</strong><br />
schoolklimaat waarin cognitieve <strong>en</strong> meetbare doel<strong>en</strong> <strong>de</strong> norm zijn? Het<br />
vorm<strong>en</strong><strong>de</strong> aspect van on<strong>de</strong>rwijs wordt om meer<strong>de</strong>re red<strong>en</strong><strong>en</strong> betwist,<br />
red<strong>en</strong> om wat dieper in te gaan op het contrast tuss<strong>en</strong> vorming <strong>en</strong><br />
k<strong>en</strong>nisoverdracht.<br />
Vorming<br />
Maatschappij-on<strong>de</strong>rwijs klinkt min<strong>de</strong>r belad<strong>en</strong> dan maatschappelijke<br />
vorming omdat on<strong>de</strong>rwijs objectief lijkt te gaan over hoe <strong>de</strong> maatschappij<br />
feitelijk in elkaar zit. Toch word<strong>en</strong> ook hier twee argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> teg<strong>en</strong><br />
ingebracht. T<strong>en</strong> eerste kan m<strong>en</strong> het one<strong>en</strong>s zijn over wat <strong>de</strong> relevante<br />
feitelijke k<strong>en</strong>nis over <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>leving nu eig<strong>en</strong>lijk behelst. In <strong>de</strong> twee<strong>de</strong><br />
plaats kan m<strong>en</strong> zich afvrag<strong>en</strong> of ook bij k<strong>en</strong>nisoverdracht niet e<strong>en</strong><br />
bepaal<strong>de</strong> moraal aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> is, omdat met k<strong>en</strong>nis immers ook verkeer<strong>de</strong><br />
ding<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gedaan.<br />
17
Change language