Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...

Inleiding
In 2003 constateerde de Onderwijsraad in zijn advies Onderwijs en
burgerschap (Onderwijsraad, 2003) dat er in de politiek en daarbuiten
stemmen opgingen om de burgerschapsvormende functie van het
onderwijs nader te versterken: ‘Dat is niet verbazingwekkend. Ingrijpende
veranderingen in de bevolkingssamenstelling, de voortschrijdende
secularisatie, culturele verscheidenheid en individualisering hebben de
oorspronkelijke bronnen van maatschappelijke betrokkenheid en
samenhang aangetast. Het spreekt vanzelf dat in reactie hierop vanaf
begin jaren negentig de roep om versterking van maatschappelijke
betrokkenheid en samenhang - meestal onder de noemers van
burgerschap, sociale cohesie, integratie en 'civil society' - en het pleidooi
om daarvoor het onderwijs in te zetten, krachtiger zijn geworden’ (p. 61).
Mede als gevolg van het advies Onderwijs en burgerschap werd in 2005
wetgeving aangenomen die scholen in het primair en voortgezet
onderwijs verplichtte hun onderwijs mede te richten op ‘actief
burgerschap en sociale integratie’ (Staatsblad, 2005, nr. 678).
De wetgever zag ervan af deze wettelijke verplichting verder uit te
werken. Tenslotte was burgerschapsvorming een waardegeladen zaak,
waaraan vanuit verschillende levenbeschouwingen op uiteenlopende
wijzen invulling kon worden gegeven. Al te veel voorschriften van de
overheid op dit terrein verdroegen zich niet met de grondwettelijke
vrijheid van onderwijs. Wel ging de Inspectie van het Onderwijs erop
toezien dat er op de scholen iets aan burgerschapsvorming gedaan werd.
Met het oog daarop werd een toezichtkader opgesteld (Inspectie van het
Onderwijs, 2006) waarin richtlijnen voorkomen in de vorm van criteria die
de inspectie hanteert om na te gaan of een school aan de wettelijke plicht
voldoet.
1