Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...

om voor-christelijke (heidense) rituelen. Vooral de monniken van de orde
der dominicanen waren actieve heksenjagers. Het boek Malleus
Maleficarum (Heksenhamer) werd in deze tijd een handleiding voor het
opsporen van vermeende heksen.
Verschillende ontwikkelingen speelden in de 16e eeuw in West-Europa
een rol bij het ontstaan van de heksenwaan:
Het was een periode van grote onzekerheid op religieus gebied. De
kerkhervormingen, de scheuring van de christelijke kerk en de
vervolgingen van protestanten zijn niet los te zien van de heksenwaan.
Het religieuze denken werd in deze tijd beheerst door een constante
strijd tussen God en de duivel om de opperheerschappij in de wereld.
Men ging op zoek naar de handlangers van de duivel: de heksen.
In de rechtsgang bestond de opvatting dat een verdachte alleen
veroordeeld kon worden als deze een bekentenis had afgelegd. Om
een verdachte de waarheid te laten spreken werd deze gemarteld. Het
idee dat een verdachte misschien een valse bekentenis zou afleggen
om de martelingen te doen stoppen was geen gemeengoed.
Verder speelden vaak persoonlijke motieven een rol bij de
vervolgingen. Het was een makkelijke manier om een persoonlijke
vijand uit de weg te laten ruimen. De heksenjagers waren over het
algemeen mannen, de slachtoffers waren over het algemeen vrouwen.
De positie die iemand in de samenleving had, was ook belangrijk. De
slachtoffers waren vaak opvallende mensen met afwijkend gedrag,
mensen die we tegenwoordig psychotisch of schizofreen zouden
noemen. Dit zien we ook terug bij de lotgevallen van de dienstmeid
Meyns Cornelis in de les. Indien de beschuldigingen zich richtten op
de verantwoordelijke bestuurders, dan grepen deze in. Dit zien we bij
goed beschreven gevallen van heksenwaan in Salem (V.S.) en
Amsterdam. Op het moment dat de vrouwen van de stadsbestuurders
van hekserij werden beschuldigd, greep het bestuur in en werden de
vervolgingen gestaakt.
87