Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...

voor de maatschappijvakken en op de bestaande richtlijnen. Vervolgens
zou men, in lijn met wat in dit hoofdstuk is besproken, op een aantal
punten beslissingen moeten nemen. Over welke beslissingen het gaat,
wordt in het tweede gedeelte hieronder uiteengezet in een soort
stappenplan.
1.4.1 Kerndoelen
Een aantal kerndoelen voor het basisonderwijs en voor de onderbouw van
het voortgezet onderwijs kan in verband gebracht worden met het werken
aan burgerschapsvorming. Het toezichtkader van de Inspectie voor het
Onderwijs (2006) noemt voor het basisonderwijs kerndoel 36, 37 en 38
(daarnaast ook: 34, 35 en 39) en voor het voortgezet onderwijs kerndoel
43, 44 en 45 (en indirect: 35, 36, 38 en 47). Zo kan een verband worden
gelegd tussen vakonderwijs en burgerschapsvorming. Er is echter ook
ruimte om buiten de schoolvakken om in vakoverstijgende projecten of in
het verborgen curriculum aan de burgerschapsvorming te werken. Een
school kan bijvoorbeeld zichtbaar maken dat tijdens een werkweek wordt
geleerd samen te werken, dat met een bezoek aan het gemeentehuis
betrokkenheid bij de plaatselijke politiek wordt nagestreefd of dat een
pestproject in de brugklas iets doet aan omgaan met diversiteit en
vooroordelen. Burgerschapsvorming is dan niets nieuws, maar iets wat
altijd al gebeurde. Het verschil is dat de school het onder de nieuwe
wetgeving zichtbaar moet maken.
In het mbo wordt gewerkt aan burgerschapscompetenties. Het document
Leren, Loopbaan en Burgerschap (GPCB, 2007) benadrukt het
ontwikkelingsgerichte van deze competenties: de leerling moet op eigen
niveau en op een manier die bij hem past zijn ontwikkeling aantonen.
Vakinhouden zijn daarbij geen uitgangspunt meer. Voor de mens- en
maatschappijvakken in het voortgezet onderwijs ligt de zaak anders. De
school kan zelf kiezen waar ze welke inhoud die past bij ‘het bevorderen
van actief burgerschap en sociale integratie’ onderbrengt. In de
onderbouw bestaat het vak maatschappijleer niet en kunnen de andere
vakken nagaan waar zij in hun onderwijsdoelen aan burgerschap kunnen
bijdragen. De zoektocht waar je burgerschapsvorming in het onderwijs
onderbrengt, zal dus niet steeds op dezelfde wijze verlopen.
28