Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...

B Bestaan in een door de tijd bepaalde culturele omgeving
Burgerschap als historisch thema (GS)
Het bestaan van het hedendaagse burgerschap is het resultaat van een
historische ontwikkeling, waarin mensen steeds meer vrijheid, rechten en
verantwoordelijkheid hebben gekregen. In veel samenlevingen in het
verleden waren grote delen van de bevolking geen burgers met bepaalde
rechten en plichten, maar slaven, horigen, of onderdanen. Wat het
alternatieve bestaan (anders dan het bestaan van burgers) van deze
groepen inhoudt en hoe vrije burgers uit deze groepen van
onderworpenen zijn voortgekomen is een belangrijk thema van
historische kennis dat kan bijdragen aan burgerschapsvorming.
Mens- en burgerrechten als historisch thema (GS)
Dat mensen bepaalde rechten hebben, komt voort uit het denken over het
natuurrecht dat ten grondslag ligt aan de menselijke samenleving. Met
name gedurende de Europese Verlichting is dat uitgemond in het streven
naar bepaalde duidelijke omschreven vrijheden van burgers, en het
nadenken over de rechten en plichten van overheden gebaseerd op de
instemming van vrije en onafhankelijke burgers via een ‘maatschappelijk
verdrag’. Later zijn aan de rechten en plichten van overheden plichten
toegevoegd die voortvloeien uit de verantwoordelijkheid van de overheid
voor het (sociale) welzijn van burgers. Dit resulteerde in de toevoeging
van sociale grondrechten aan de eerder geformuleerde klassieke
grondrechten. Beide hebben hun plaats gekregen in de Universele
Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties. Deze
historische ontwikkeling is een belangrijk thema van historische kennis
dat kan bijdragen aan burgerschapsvorming.
C Verantwoordelijkheid voor de wereld
Duurzaamheid (AK, ML)
Bij aardrijkskunde staat de relatie mens-natuur centraal. De
wederzijdse beïnvloeding en de onophoudelijke dynamiek
confronteert ons telkens met een nieuwe situatie, een nieuwe
ecologische ‘toestand van de wereld’. Dit speelt lokaal, mondiaal
en op alle tussenliggende schaalniveaus. Concreet is dit
momenteel in de aardrijkskundeprogramma’s vertaald naar
53