Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...
Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...
Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
dui<strong>de</strong>lijk dat burgerschap e<strong>en</strong> meerduidig begrip is. Er is e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hang<br />
tuss<strong>en</strong> opvatting<strong>en</strong> over burgerschap <strong>en</strong> politieke i<strong>de</strong>ologie omdat<br />
opvatting<strong>en</strong> over <strong>de</strong> mate waarin <strong>de</strong> burger zou moet<strong>en</strong> participer<strong>en</strong> in <strong>de</strong><br />
maatschappij van belang zijn. Links d<strong>en</strong>kt daar van oudsher an<strong>de</strong>rs over<br />
dan rechts. Verschill<strong>en</strong> van opvatting zijn er ook over recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> plicht<strong>en</strong><br />
van <strong>de</strong> burger <strong>en</strong> over <strong>de</strong> voorwaard<strong>en</strong> die nodig zijn om in sociaal,<br />
economisch <strong>en</strong> politiek opzicht volwaardig te kunn<strong>en</strong> participer<strong>en</strong> in <strong>de</strong><br />
sam<strong>en</strong>leving.<br />
Als on<strong>de</strong>rwijs gaat werk<strong>en</strong> aan burgerschap komt daarom al snel <strong>de</strong> vraag<br />
naar vor<strong>en</strong>: welk burgerschap hebb<strong>en</strong> we op het oog? De term ‘actief<br />
burgerschap’ is weinig zegg<strong>en</strong>d, immers juist niet alle activiteit<strong>en</strong> zijn<br />
ev<strong>en</strong> gew<strong>en</strong>st <strong>en</strong> sommige activiteit<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> zelfs liever moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
vermed<strong>en</strong>. In <strong>de</strong> politiek-filosofische literatuur word<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
concept<strong>en</strong> of typ<strong>en</strong> van burgerschap on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong>. De concept<strong>en</strong> van<br />
Van Gunster<strong>en</strong> (1998) word<strong>en</strong> vaak g<strong>en</strong>oemd als mogelijke invulling<strong>en</strong><br />
burgerschap die nastrev<strong>en</strong>swaardig zijn. Hij on<strong>de</strong>rscheidt drie soort<strong>en</strong><br />
burgerschap:<br />
liberaal-individualistisch burgerschap, waarbij het gaat om e<strong>en</strong><br />
calculer<strong>en</strong><strong>de</strong> burger die voorkeur<strong>en</strong> <strong>en</strong> recht<strong>en</strong> heeft. E<strong>en</strong> burger<br />
moet in staat zijn om binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> spelregels - vooral <strong>de</strong> regels die<br />
geld<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> burger <strong>en</strong> staat - voor zichzelf op te kom<strong>en</strong>.<br />
communitaristisch burgerschap, waarbij e<strong>en</strong> individu pas burger<br />
wordt als lid van e<strong>en</strong> historisch gegroei<strong>de</strong> geme<strong>en</strong>schap. Alle<strong>en</strong><br />
daarbinn<strong>en</strong> ontstaat besef van wat nastrev<strong>en</strong>swaardig is.<br />
republikeins burgerschap, waarbij burgerschap bestaat uit het<br />
di<strong>en</strong><strong>en</strong> van <strong>de</strong> publieke zaak. De publieke zaak vraagt om zak<strong>en</strong><br />
als di<strong>en</strong>stplicht <strong>en</strong> stemplicht. Met <strong>de</strong> vervulling daarvan wordt<br />
m<strong>en</strong> burger.<br />
Soms wordt gewez<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> meer vrijzinnige invulling van republikeins<br />
burgerschap. Van Gunster<strong>en</strong> zelf noemt dat het neo-republikeinse<br />
concept. In <strong>de</strong>ze opvatting hoev<strong>en</strong> burgers niet gelijk te zijn, maar ze<br />
moet<strong>en</strong> wel in staat zijn met verschill<strong>en</strong> om te gaan. Dat is <strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong><br />
om ook e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> id<strong>en</strong>titeit te ontwikkel<strong>en</strong>, niet door afkomst of lot<br />
bepaald, maar op grond van argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Zo kan e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>leving haar<br />
eig<strong>en</strong> pluriformiteit organiser<strong>en</strong>. Dit laatste concept wordt niet altijd als<br />
23
Change language