Burgerschapsvorming en de maatschappijvakken - Landelijk ...

genomen van mening zijn dat zij in redelijke mate (2.96 op een schaal
van 1-4) burgerschapsvaardigheden bezitten. Dit betekent bijvoorbeeld
dat jongeren over het algemeen vinden dat zij redelijk in staat zijn om
tijdens een discussie uit te leggen wat zij denken.
Wat betreft burgerschapshoudingen scoren de jongeren ook redelijk hoog
(3.04). Dit betekent bijvoorbeeld dat jongeren zeggen het behoorlijk
interessant te vinden om iets te leren over verschillende soorten geloof of
bereid zijn om iedereen de kans te geven om tijdens een discussie iets te
zeggen.
Omtrent de vragen over reflectie scoren de leerlingen aanzienlijk lager
(2.27). Hierbij is hen gevraagd in welke mate zij over bepaalde
vraagstukken nadenken, zoals gelijke rechten tussen mensen, mate van
responsiviteit van de regering, mensen die het minder goed hebben en
oplossing van conflicten.
Verschillen: achtergrondkenmerken en schoolkenmerken
De onderzoekers zijn nagegaan in hoeverre achtergrondkenmerken van
de leerlingen verklarend zijn voor de scores. Voor zover er verschillen zijn,
zijn deze beperkt. Meisjes hebben voor alle componenten een hogere
score dan jongens. Daarnaast scoren jongeren die een hoger
onderwijsniveau volgen hoger op alle vier de componenten, maar met
name voor kennis. Allochtone jongeren scoren hoger dan autochtone
leerlingen bij zowel vaardigheden, houdingen als reflecties. Sociaal-
economische status van de ouders speelt geen rol bij de competenties van
de leerlingen.
De achtergrondkenmerken van leerlingen zijn belangrijk voor het
verklaren van verschillen tussen leerlingen, maar ze zijn niet de enige
factor. Ten Dam e.a. (2011) hebben gekeken of schoolkenmerken van
basisscholen een rol spelen bij de burgerschapscompetenties van de
leerlingen. Zij concluderen dat schoolkenmerken mede bepalend zijn voor
de scores van leerlingen, maar zij zijn er nog niet achter welke
schoolkenmerken dat dan zijn. Noch de onderwijskwaliteit, noch de
aandacht voor burgerschap, noch de homogeniteit of heterogeniteit van
de leerlingenpopulatie laat significante effecten zien ten aanzien van de
73