De taal van

weten over de maatschappelijke omstandigheden die tot de geboorte
van een woord hadden geleid.
Alleen de Vlaamse taalkundige Maarten van Nierop pakte het anders
aan. Tussen 1975 en 1979 publiceerde hij drie verhalende neologismenverzamelingen.
De eerste heette, toepasselijk genoeg, Verklatend
en verhalend woordenboek van modern taalgebruik. Ook Mare De Coster
geeft in zijn onlangs verschenen Woordenboek van neologismen wat meer
achtergrondinformatie, naast een soms overstelpende hoeveelheid bewijsplaatsen.
Alleen 1999
Dit boek gaat verder waar Van Nierop is gestopt. De neologismen worden
in kortere of langere verhaaltjes gepresenteerd, met veel aandacht
voor hun kraambed en stamboom. Veel moeite is gedaan om alleen die
woorden en uitdrukkingen op te nemen die werkelijk in 1999 het licht
zagen. Dat begint op 1 januari 1999 met bedrijfsmasseur en eindigt op 28
december met Greenurich Electronic Time.
Het idee om de groei van de Nederlandse woordenschat per jaar bij
te houden komt van de Amsterdamse publicist Frans van Lier. Tussen
1993 en 1995 gaf Van Lier drie boekjes uit met gemiddeld zeventig neologismen.
In de jaren daarna, tot 1998, publiceerde hij zijn verzameling
debuutwoorden in NRC Handelsblad. Van Lier maakte echter geen
gebruik van de mogelijkheid om de taaiaanwinsten na te zoeken in digitale
tekstbestanden, en aanvankelijk waren die mogelijkheden ook
beperkt. Het gevolg is dat zijn publicaties veel materiaal bevatten dat in
feite niet nieuw was, en soms zelfs al behoorlijk oud. Inmiddels is de
techniek veranderd, en voor dit boekje is geprobeerd de oogst echt tot
1999 te beperken. Ik kom daar straks op terug.
Doordat veel aandacht is besteed aan de geboorteomstandigheden
van een woord is dit ook een soort encyclopedisch jaarboekje geworden.
Ik heb mij bij het schrijven geregeld afgevraagd hoe iemand over
vijftig of honderd jaar tegen deze verzameling zal aankijken. 'Eens
zien waar ze zich toen druk over maakten.' Welnu, er is natuurlijk veel
meer over 1999 te vertellen dan bij de woorden antisnurkspray, bompauze,
dagboekkamer, kinderspruit, paardenbegraafplaats en voetbalvandalismelijn
te vinden is, maar toch waren deze woorden even nodig voor een
zaak, product of ontwikkeling die in 1999 de kranten haalde.
[10]