De taal van

uikt. Het woord viel echter geregeld bij de Bijlmerenquête en kreeg
daardoor grotere bekendheid.
Zo ging het onlangs ook met agressieconducteur. Omdat onder het
NS-personeel in december 1999 een wilde staking uitbrak vanwege de
toenemende agressie op de treinen, was het treinverkeer even totaal
ontregeld. Door de toestand die dit teweegbracht, kwamen velen de
woorden acjressietrein, agressieconducteur en risicotrein opeens als nieuw
voor. Iedereen was immers al vergeten dat in mei 1991 een conducteur
in Harlingen was doodgestoken. De NS benoemde toen vierhonderd
hoofdconducteurs tot (anti-)atjressieconducteur op riskotreinen (een woord
uit 1990) of acjressietreinen (1993). Iets vergelijkbaars deed zich voor met
eerwraak. Dit woord werd ons met een schok onder de aandacht gebracht
door een schietpartij op een school in Veghel. De regel lijkt wel:
hoe schokkender de verpakking, hoe meer mensen denken dat een
woord of uitdrukking nieuw is. Zie in dit verband zeker ook geweldloze
zone en onder de pet houden.
Top-dertig
Welke maatschappelijke domeinen leverden in 1999 nu de meeste
nieuwe woorden op, hoeveel kwamen er uit het Engels en welke werden
het vaakst gebruikt? Om met het eerste te beginnen: bedrijfsleven,
economie, handel en financiën waren met vijfentwintig nieuwe woorden
de grootste leveranciers. De 'nieuwe media' haalden met twintig
nieuwe woorden de tweede plaats, oorlog en politiek leverden achttien
nieuwe woorden en uitdrukkingen en de medische wetenschap zestien,
van antibioticatest tot tuecj kwijnziekte. Sport deelt met verkeer en vervoer
met elf nieuwvormingen de vijfde plaats. Alle rubrieken zijn achter
in het boek bij elkaar gezet.
De invloed van het Engels viel niet mee of tegen: het is zoals het is.
Van de tweehonderd woorden die als ingang dienen, komen er 26 uit
het Engels. Dat is dertien procent. Ter vergelijking: tien procent van de
8700 woorden die aan de nieuwste editie van de Grote Van Dale zijn
toegevoegd, komt uit het Engels. Dat het er hier iets meer zijn, komt
niet doordat we geleidelijk aan overspoeld raken door het Engels, zoals
sommigen menen, maar doordat het om kakelverse woorden gaat.
De taalgemeenschap heeft nog nauwelijks tijd gehad om Nederlandse
tegenhangers te verzinnen. Er zijn trouwens ook allerlei woorden bij
gekomen waarin een Nederlands woord wordt gecombineerd met een
[15]