De taal van

dan bij de klassieke veredeling - chemisch wordt ingegrepen in het
DNA van plant en dier. Meestal wordt er aan een chromosoom een gen
toegevoegd dat codeert voor een eiwit dat van nature niet aanwezig is.
Dat zijn de elementen die koppenmakers en andere woordsmeders tot
uitdrukkking willen laten komen. Nieuw in 1999 waren onder meer
bio-eten, biotech-eten (kop in NRC Handelsblad: 'Biotech-eten deert Ameri-
kanen niet'), biotechnologisch voedsel, genfood, gen-voedsel, techno-eten en
technovoedsel (tegenover gentech-vrij voedsel, een woord uit 1998). Verder
komen er allerlei samenstellingen bij met GG en GM, beide als afkor-
ting voor 'genetisch gemanipuleerd'. Vooral GM-product wordt veel ge-
bruikt. GGO staat voor 'genetisch gemanipuleerd organisme', GGM
voor 'genetisch gemanipuleerd materiaal'.
In december 1999 riep NRC Handelsblad op om een Nederlands
woord voor genfood te verzinnen. 'Een en ander leidde tot een flinke
discussie', meldde de jury later. 'Een stellingname was: gen is geen ge-
schikt woorddeel want al in gebruik en te weinig onderscheidend. Een
bioloog zou zeggen: de erfelijke eigenschappen van ieder gewas en
van ieder levend organisme worden bepaald door de genen. Dat kan
wel zo zijn, was het tegenargument, maar GM-uoedsel, gemavoedsel, GG-
voedsel en dergelijke gaan het in de spreektaal nooit halen, Jröbeluoer,
labhap, NASA-nassen, reageerbuisvoer en übervoedsel zijn te gekleurd, en
chromosomaal, dn-anders voedsel en foetsul veel te woordspelig. Bovendien
heeft het een groot voordeel om gen als nieuwe betekenis "genetisch
gemanipuleerd" te geven, want het is bijna overal mee te combineren.
Denk aan genaardappel, genmaïs, genrijst, gensoja - allemaal woorden die
aan het opkomen zijn. Kortom, de winnaar werd cjenuoedsel, dat overi-
gens door heel veel inzenders was gebruikt, ook een teken voor de
bruikbaarheid ervan.'
Vergelijk biotech-activist, vernietigingsgen en zaadpiraat.
geurenbank Bij de rijkswacht in België werkten in 1999 precies 114 hon-
den. Om vooral de speurhonden - er zijn ook patrouillehonden - beter
bij de opsporing te kunnen inzetten, is de rijkswacht begonnen met
het opzetten van een zogenoemde geurenbank, een woord dat vóór 1999
niet is aangetroffen. 'Deze geurenbank is', verduidelijkt de website van
de rijkswacht, 'zoals de naam het laat vermoeden, een "verzameling
van opgeslagen geuren" die later kunnen worden gebruikt in onder-
zoeken. Dankzij dit procédé en met de hulp van de hond kan bijvoor-
[70]