De taal van

het Nederlands op 3 februari 1999. Krap twee maanden later werd de
kopij voor de nieuwste editie van de Grote Van Dale afgerond. De redactie
besloot onder de pet houden meteen op te nemen, óók omdat het
direct door iedereen werd gebruikt en omdat er onmiddellijk mee werd
gevarieerd, maar de bottom 1 ine is natuurlijk dat een commercieel woordenboek
graag bij de tijd wil zijn en dus af en toe een oogje dichtknijpt.
Waar overigens niets op tegen is.
Opnamecriteria
De aard van dit boekje brengt met zich mee dat de gangen van een
woord soms maar kort konden worden nagegaan, maar dat wil niet
zeggen dat hier klakkeloos aan ieder nieuw woord onderdak is verleend.
Een belangrijk kenmerk van het Nederlands is dat het heel makkelijk
is om een nieuw woord te maken. Je neemt twee bestaande
woorden, plakt ze aan elkaar en hup, je hebt een woord dat taalkundigen
een gelegenheidssamenstelling noemen. Vooral in kranten zijn
dagelijks wel een paar van die nieuwe samenstellingen te vinden en
opvallend vaak staan ze in een kop. Dat heeft een technische reden.
Een kop moet de essentie van het nieuws bevatten. Bovendien moet hij
kort en duidelijk zijn. Als in het bericht een nieuw woord opduikt,
haalt de koppenmaker dat graag naar voren. Of hij smeedt zelf een
woord om het nieuws nog eens superkort samen te vatten. Zoals met
recordkoe, in de kop 'Recordkoe Trees (23) krijgt een taart' op de voorpagina
(!) van de Volkskrant van 23 november 1999. Recordkoe kwam even
van pas, maar het is geen woord om opgenomen te worden in een 'gewoon'
woordenboek en zelfs niet in een neologismenwoordenboek,
want wel erg eenmalig. Zo vielen er tientallen af.
Op basis van welke criteria is aan woorden wél toegang verleend? Er
zijn verschillende afwegingen gemaakt. Natuurlijk is gekeken naar
frequentie. Woorden uit 1999 die geregeld in de doorzochte krantenbestanden
voorkwamen, zijn altijd opgenomen. Maar er zijn ook
woorden opgenomen die maar een paar keer of zelfs maar één keer
voorkwamen. Het gaat dan om woorden die veel zeggen over de tijd
waarin we leven of om woorden waarvan ik dacht: jou zien we nog weieens
terug. Dat is koffiedikkijlcen, maar toch. Daarnaast zijn woorden
en uitdrukkingen opgenomen die van vóór 1999 dateren maar die in
1999 algemeen bekend zijn geworden. Voorbeelden zijn eclipsbril en onder
de pet houden. Eclipsbril is één keer in 1996 aangetroffen en tweehon-
[12]