Mens, waar ben je? - CDA

MENS, WAAR BEN JE?sociaal wezen dat zijn verlangens probeert te verwezenlijken door relaties met anderenaan te gaan en te participeren in groepen. 145 Tegenover ‘confessionalisme’, dathet individu zou onderwerpen aan goddelijke wil en kerk, en communitarisme, datintolerant zou zijn en het individu in groepen zou opsluiten, benadrukken liberalende autonomie en de vrijheid van het individu. 146 Tegelijk – zo stelt bijvoorbeeld deliberale Teldersstichting, het wetenschappelijk instituut van de VVD, al in de jaren’90 – blijkt een volstrekt neutrale houding ten opzichte van de manieren waaropindividuen die vrijheid gebruiken, politiek onhoudbaar. Alleen de wet als grens blijktte weinig. Bepaalde deugden en (liberaal) burgerschap moeten bevorderd worden.Moraliseren mag. Het liberalisme biedt dan wel geen bezielend verband, maar, zowordt betoogd, wel een complex van normen en waarden als verantwoordelijkheid,respect voor de ander en zelfredzaamheid. 147 Maar waar komen die waarden vandaanen hoe zou je dan de politieke, sociale en culturele omstandigheden zo kunnenbeïnvloeden dat geïndividualiseerde mensen eerder de neiging hebben zich ‘fatsoenlijk’te gedragen? 148 Bureau de Helling, het wetenschappelijk bureau van GroenLinks,ziet dat hier een leemte ligt en stelt openlijk de vraag in hoeverre de overheid hetgoede leven aan haar burgers mag opleggen. Er wordt voorzichtig gepleit voor paternalismedat democratisch gelegitimeerd moet worden. Bevoogding van een deelvan de bevolking door de meerderheid. Dit vrijzinnig paternalisme is een reactie opde constatering dat vrijheid niet automatisch leidt tot vrijzinnigheid en dat individualismedoor kan schieten in onverschilligheid. 149 In de christendemocratische visieis het een hele grote stap om mensen te dwingen hun eigen levensbeschouwelijkeidentiteit geweld aan te doen, zodra zij zich in het publiek domein begeven. Dit geldtte meer wanneer het gaat om de eigen verbanden en organisaties van burgers, dieconform hun eigen levensovertuiging vorm worden gegeven. Zeer grote terughoudendheidis gewenst bij het opleggen van opvattingen van de meerderheid aan eenminderheid. De rechten en vrijheden van godsdienstige minderheden zijn hierbij inhet geding. De botsingen tussen vooral het gelijkheidsbeginsel en de vrijheid vangodsdienst zien we terug bij de gewetensbezwaarde trouwambtenaar en het verbodop onverdoofd ritueel slachten. Er is een parlementaire meerderheid die het liberaalseculierestandpunt steunt dat religieuze overwegingen minder zwaar wegen danhet gelijkheidsideaal. In de opvatting van de meerderheid is er sprake is van discriminatieof schending van rechten van dieren. Ten onrechte wordt hier het belangvan individuele vrijheidsrechten of zelfs dierenrechten geplaatst boven de collectievedimensie van de godsdienstvrijheid. Het gezamenlijk belijden van een godsdienst –145 | K. Groenveld, Tussen vrijblijvendheid en paternalisme: bespiegelingen over communitarisme,liberalisme en individualisering, ‘s-Gravenhage 1995, p.19.146 | Zie voor een kritische beschouwing van het liberale mensbeeld in het Vlaamse taalgebiedWouter Beke, De mythe van het vrije ik. Pleidooi voor menselijke vrijheid, 2007.147 | K. Groenveld, Tussen vrijblijvendheid en paternalisme: bespiegelingen over communitarisme,liberalisme en individualisering, ‘s-Gravenhage 1995, pp.61-65.148 | Idem, p.91.149 | Dick Pels en Anna van Dijk, Vrijzinnig Paternalisme. Naar een groen en links beschavingsproject,Amsterdam 2011.104