Mens, waar ben je? - CDA

MENS, WAAR BEN JE?Vrijheid in verantwoordelijkheidVrijheid begint met zelfaanvaarding. Dat wil zeggen, met het accepteren van jezelfin de relaties waarin je staat, je geschiedenis, je sterke kanten, je fysieke beperkingen,je emoties, je angsten en andere affecten. Die acceptatie is iets anders danberusting. Het heeft te maken met de aanvaarding van het leven in al zijn verschijningsvormen.In religieuze visies op de mens, zeker in christelijke, betekent dit eenbevrijding van de mens uit de focus op zichzelf, op zelfverwerkelijking door van alleste moeten, op zelfrechtvaardiging door je voortdurend waar te maken. MaartenLuther (en in zijn spoor bijvoorbeeld Kierkegaard) wees erop hoe dit het leven kanoverbelasten en daarmee tot een gebrek aan zelfacceptatie kan leiden.Met die formulering is er aansluiting te vinden bij wat er door psychologen inde loop van de twintigste eeuw over menselijke zelfrechtvaardigingsmechanismenen over processen van zelfaanvaarding en levensbeaming was geschreven. Dat datiets anders is dan berusten in je lot zullen we verderop nog benadrukken. Hoewel deomstandigheden waarin we leven bepalendzijn voor wie we zijn, wordt wie wezijn ook bepaald door de manier waaropwe met die omstandigheden omgaan. Vrijheidbegint bij zelfaanvaarding en is eenvrijheid in verantwoordelijkheid.Vrijheid begint bij zelfaanvaarding enis een vrijheid in verantwoordelijkheidDie ‘acceptatie van de acceptatie’ is overigens ook in de twintigste-eeuwse psychologievan groot belang. Carl Rogers bijvoorbeeld, naar wie we al verwezen, steldenadrukkelijk dat je jezelf pas kunt accepteren als je weet dat je geaccepteerd bent. 128Zeker in de populistische varianten van ‘counseling’ psychotherapie wordt dat echteral snel ‘alles wat jij als ‘jij’ doet is goed want dat ben jij’. Taylor spreekt in A SecularAge over een ‘therapeutisch register’ dat het morele en spirituele vervangt. Vragenen problemen waar mensen mee worstelen worden vanuit een therapeutischperspectief benaderd. De ‘triomf van het therapeutische’. 129 De christelijke visieop ‘zonde’ en zelfacceptatie verschilt hier wezenlijk van. Verkeerde keuzes wordenniet goedgepraat of weggeredeneerd (bijvoorbeeld omdat iedereen fouten maakt,omdat het met jouw karakter te maken heeft, enzovoort). Niet alles wat ik doe isgoed omdat ik nu eenmaal ben wie ik ben. Ik word aanvaard als persoon die de vrijheidheeft om morele keuzes te maken. Het ‘ja’ tegen mij is niet bij voorbaat een‘ja’ tegen al mijn daden, maar wel onvoorwaardelijk een ‘ja’ tegen mij als persoon.Persoon als deel van de gemeenschap, persoon in relatie tot anderen, tot de schepping,tot God. Het bevrijdende is daarom niet ‘jij mag zijn wie je bent’, maar ‘jij alspersoon bent van belang’, ‘we hebben jou nodig’. Mens, waar ben je?Jezelf zijn heeft dus niet alleen maar te maken met het ontwikkelen van jetalenten, maar ook met de situatie waarin je leeft en waarin een beroep op die128 | Carl R. Rogers, Intermenselijk: problemen van het menszijn, Amsterdam 1977.129 | Charles Taylor, A Secular Age, Cambridge 2007, pp.618v.88