Mens, waar ben je? - CDA

EEN VERKENNING VAN HET CHRISTENDEMOCRATISCHE MENSBEELDkondigt en voorleeft als een innige verhouding van liefde en wederliefde (hij noemtGod abba, vader). Dat spreken over liefde drukt niet zozeer een gevoel uit, maareerder een houding, de erkenning dat God het middelpunt is van ons bestaan. 74 Dieerkenning drukt zich uit in woorden als vertrouwen, overgave, loven, danken enzelfs genieten. Door die relatie als een liefdesrelatie te kenmerken, wordt het wezenvan de mens getypeerd als een onrust, een verlangen. De beroemde woorden vanAugustinus: ‘Rusteloos blijft ons hart totdat het zijn rust vindt in u’, springen hierweer in het oog.Een vitale civil society is onmisbaarMet de erkenning van de menselijke ‘openheid’, zijn vrijheid om aan zijn concreteverantwoordelijkheid vorm te geven in de verbanden waarin hij leeft, is tegelijk demogelijkheid van menselijk falen gegeven. Om met Romano Guardini te spreken:‘De geest van de mens is vrij, zowel goed als kwaad te doen, om zowel te bouwenals te vernietigen.’ 75 De menselijke passie is, kortom, ambigu: we kunnen veel goedsvoortbrengen maar ook veel kwaads (en hoe vaak is het kwade niet het onbedoeldebijproduct van iets goeds dat we willen bereiken?). De waardigheid van de mens kanalleen op waarde worden geschat als de passie die zowel de grandeur als de misèrevan de mens bepaalt wordt onderkend.In de menselijk openheid naar het hogere schuilt dus ook een gevaar. Misschienkomt het omdat wij mensen niet alleen vrijheid nodig hebben, maar ookhouvast. De christelijke traditie heeft altijd benadrukt dat we op zand bouwen alsons houvast in eindige dingen ligt (welvaart, huis en haard, schouderklopjes vananderen, enzovoort). De vloed zal de grond onder onze voeten wegslaan – of hetnu is dat de vakantie tegenvalt, dat de kinderen iets anders willen dan de oudershoopten, dat ‘de politiek’ niet ‘alles’ kan oplossen, of dat iemand ziek wordt en nietmeer ‘alles’ kan. Soms wordt dat zoeken naar houvast zelfs obsessief en ontaardenwe in workaholics of religieuze fanaten. De Bijbel noemt dat zonde: we schieten onsdoel voorbij.Voor sommige liberale denkers is het moderne seculiere begrip van menselijkewaardigheid vooral ook een overwinning op het christelijke zondebesef. De waardigheidvan mensen wordt niet langer ‘gerelativeerd’, maar in volle glorie rechtgedaan. 76 Het christelijke – vooral het protestantse – mensbeeld wordt keer op keervastgepind op die ene passage uit de Heidelberger Catechismus, waar de vraagof de mens tot niets goeds in staat is en geneigd is tot alle kwaad, met ‘Ja’ wordtbeantwoord. Men vergeet dat dat ‘ja’ niet door een punt wordt gevolgd (laat staaneen uitroepteken), maar door een komma. Pessimisme is niet het eindstadium. Juist74 | Vgl. H. Berkhof, De mens onderweg: een christelijke mensbeschouwing, ‘s Gravenhage1969, p.32.75 | Op. cit. Dietmar Mieth en Rudolf Walter, Vom tätigen Leben, Freiburg [etc.] 1984, p.288.76 | Zie bijv. P.B. Cliteur en R. G. T. van Wissen, ‘De menselijke waardigheid als grondslagvoor mensenrechten’, De rechten van de mens: liberale beschouwingen, 1998, pp.25-42,25-27.53