Mens, waar ben je? - CDA

EEN VERKENNING VAN HET CHRISTENDEMOCRATISCHE MENSBEELDzelf niet aan onze eigen haren uit het moeras trekken. Tegelijk kunnen we ook nietmeer terugvallen op een vanzelfsprekend referentiepunt buiten onszelf. Waardigheidis een ideaal dat we zelf steeds opnieuw weer inhoud moeten geven. Dit betekentniet per definitie een relativisme en subjectivisme waarin elke mening altijd enoveral evenveel waard is en waarin we steeds opnieuw over alles in discussie moeten(over de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen bijvoorbeeld, of de erkenningvan homoseksualiteit). Wij verdedigen de opvatting dat een democratische rechtsstaatbepaalde kernwaarden centraal moet stellen als verworvenheden waaraan nietgetornd mag worden. Bijvoorbeeld de waardigheid van elk mens als mens, de onverenigbaarheidvan dwang en geloof en levensovertuiging, de gelijkwaardigheid vanmensen voor de wet, ongeacht geslacht, seksuele geaardheid, religie, enzovoort. 30Daarmee erkennen we dus een zekere voorgegevenheid van moraal, waaraan onzedemocratische rechtsstaat is gebonden.Dat wil niet zeggen dat de westerse cultuur een homogeen geheel is, zoalsdoor voorstanders van de westerse cultuur als Leitkultur nogal eens wordt gesuggereerd.Culturen zijn voortdurend in beweging en worden gekenmerkt door breuklijnenen tegenstrijdigheden, door centrale, samenbindende ideeën en centrifugalekrachten. Het zijn geen afgeronde gehelen, maar de uitkomsten van met elkaarverweven – en soms botsende – waarden, inzichten, gewoonten en tradities, kortomeen wisselend ‘repertoire’ van manieren van leven en samenleven. 31 Als we bepaaldeverworvenheden van de westerse cultuur als ‘kernwaarden’ normatief stellen kandat alleen als we ons bewust zijn van de voortgaande historische ontwikkeling daarvanen van de ambiguïteiten in die ontwikkeling. Daarop komen we in het volgendehoofdstuk nog uitgebreid terug.Die voorgegeven waardigheid vraagt dus voortdurende reflectie en herinterpretatievanuit de bronnen waaruit die verworvenheden zijn voortgekomen. Al washet maar omdat die waardigheid steeds door menselijk handelen verwerkelijkt moetworden. Kort samengevat: het uitgangspunt van de waardigheid van elk mens iseen norm die we erkennen en tegelijk een ideaal dat we gaandeweg steeds weeropnieuw inhoud geven.De generalisering en individualisering van waardigheidDe feeën die op kraamvisite kwamen bij de geboorte van onze moderne wereldwensten de pasgeborene individuele vrijheid, sociale rechtvaardigheid en welvaart.Vrijheid en rechtvaardigheid zijn kernwaarden die het moderne denken over menselijkewaardigheid hebben bepaald. Dat wordt duidelijk als we ‘de’ hedendaagse30 | Zie Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, Investeren in integratie: reflecties rondomdiversiteit en gemeenschappelijkheid, Den Haag 2003, pp.38-48.31 | Zie André Droogers, ‘Cultuur als repertoire: Schema’s maken en breken’, Cultuur maken,cultuur breken: essays voor Hans Tennekes over mogelijkheden en onmogelijkheden vaninvloed op cultuurverandering, eds. Edien Bartels, Anton van Harskamp & Harry Wels,Delft 2001, pp.129-142.31