Mens, waar ben je? - CDA

MENS, WAAR BEN JE?zit een sterk verlangen naar de sociale samenhang die hij mist. 5 Aan de ene kant ishij perfect ingespeeld op de eisen van de flexibele maatschappij; aan de andere kanthuldigt hij starre opvattingen over gemeenschapswaarden, waaraan geen concessiesgedaan mogen worden en die daarom nogal moeilijk in de praktijk te brengen zijn. 6Wat mensen als Rico volgens Sennett nodig hebben om een ‘karaktervol’leven te leiden is een ‘verhaal’ dat hen uit tilt boven de spanning tussen enerzijdshet gevoel speelbal te zijn van omstandigheden en anderzijds de wens om zich vastte klampen aan tijdloze waarden en verhoudingen. Hoe geef je duurzame waardenvorm in een ‘risicosamenleving’ waarin flexibiliteit, onzekerheid en instabiliteit denorm zijn geworden? Hoe ga je om met morele vragen en zinvragen die zich hoedan ook opdringen (de ‘trage vragen’, zoals Harry Kunneman ze noemt 7 ). Natuurlijkkrijgen mensen als Rico ook volop ontplooiingskansen. Maar onvermijdelijk is er eenopen einde: hoeveel grip hebben we nog op onze levensloop? Zodra een mens moettoegeven dat zijn leven een speelbal is van bovenpersoonlijke processen waar hijgeen grip op heeft - en de eigen inbreng beperkt blijft tot flexibel aanpassen - zegt hijin feite dat hij er niet toe doet. 8 Een mens wil ertoe doen en de eigen bestemmingmin of meer in de hand hebben.Rico’s worsteling is exemplarisch voor deonmacht van veel mensen om de verschillendeleefwerelden waarin ze zich bewe-van verschillende leefwerelden in eenMensen worstelen met het integrerengen (en waarin conflicterende waarden omvattend zingevend verhaalgelden) te integreren in een omvattendverhaal dat zin, samenhang en richtinggeeft aan hun leven. Dat is een belangrijke eerste constatering.Willen mensen tot authentiek leven komen, dan moet dit beheersing- en controleperspectief– in zekere mate en op sommige terreinen overigens beslist noodzakelijk– op zijn minst worden aangevuld met inzichten vanuit levensbeschouwelijkeen religieuze tradities en hun morele en existentiële mensvisies. Dat vraagt omnieuwe verbindingen tussen aan de ene kant traditionele, metafysische en religieuzemens- en wereldbeelden waarin bijvoorbeeld waarden als barmhartigheid, liefde enrechtvaardigheid centraal staan en aan de andere kant de rationalistische modernewereld, met zijn nadruk op individuele autonomie, de democratische vrijheden en5 | Zie ook Thomas Frank, What’s the matter with Kansas. How conservatives won the heartof America, New York 2004.6 | Richard Sennett, The corrosion of character: the personal consequences of work in thenew capitalism, New York [etc.] 1998, p.28v.7 | Harry Kunneman, Voorbij het dikke-ik: bouwstenen voor een kritisch humanisme, Amsterdam2005, p.15.8 | Richard Sennett, The corrosion of character: the personal consequences of work in thenew capitalism, New York [etc.] 1998, p.29.12