Mens, waar ben je? - CDA

MENS, WAAR BEN JE?We vatten de belangrijkste lijnen die we in dit rapport hebben uitgezet samen. Webegonnen het rapport met Rico, die een samenhangend levensverhaal miste ener niet meer in slaagde om de twee werelden van werk en privé te integreren. Dewaarden in beide werelden botsen en hij raakt zijn regie over het leven kwijt. Staatde menselijke maat van onze samenleving op het spel? Is dat de ‘sociale kwestie’van onze tijd?Hebben moderne samenlevingen, ergens onderweg, het gevoel voor de juistemenselijke maat verloren? De Franse filosoof Jean-Francois Lyotard vergeleek ons almet Lemuel Gulliver, de onfortuinlijke ontdekkingsreiziger uit het boek van JonathanSwift: ‘Soms te groot, soms te klein, maar nooit de juiste maat.’18In een wereld waarin politieke en economische verhoudingen meer en meermondiaal worden en we tegelijkertijd steeds meer op onszelf worden teruggeworpen,beginnen we op die arme Gulliver te lijken. We kunnen moeilijk onze juistemaat vinden.Die menselijke maat is niet overal en voor eeuwig geijkt. Vroeger – misschieneen paar decennia, misschien een paar eeuwen geleden – leek dat wellicht zo. Intraditionele gemeenschappen waarin alles en iedereen een min of meer vaste plaatshad, leek onze ‘maat’ grotendeels voorgegeven en dus vanzelfsprekend. Voor wie dietraditionele samenlevingspatronen als ijkpunt neemt voor de menselijke maat, zijnhedendaagse ontwikkelingen als individualisering, commercialisering, globalisering,pluralisering en technologisering per definitie ‘mateloos’. Van meet af aan hebbenwij in dit rapport geprobeerd om de ambiguïteit van moderne ontwikkelingen teerkennen. Zo leven we in een ‘risicomaatschappij’ die aan chronische onzekerheidlijdt, maar ook in een ‘kansenmaatschappij’ waarin mensen niet meer bij voorbaat invoorgegeven patronen zitten vastgeroest en waarin instituties mensen in staat stellenom zich als unieke menselijke persoon te ontwikkelen. Maar die ontwikkeling isvervolgens weer in die zin algemeen menselijk dat zij daar plaats vindt waar mensenhun persoonlijke kenmerken en omstandigheden in verantwoordelijkheid op zichnemen. Dat vergt weer wel dat zij daartoe toegerust worden en dat er instituties zijndie hen in staat stellen om verantwoordelijkheid te dragen in de moderne contexten.In lijn met de christendemocratische traditie benadrukten we het belang van vitaleeigentijdse maatschappelijke instituties, dat wil zeggen, instituties die ‘mee ademen’met de ontwikkeling van ons leven en samenleven. De christendemocratischevisie op de maatschappelijke ordening vloeit rechtstreeks uit het mensbeeld voort.Mensen zijn geroepen om in vrijheid en verantwoordelijkheid aan hun samenlevenvorm te geven. Een samenleving die op ‘menselijke maat’ is gesneden, is eensamenleving waarin maatschappelijke instituties en verbanden mensen daarvoor deruimte kunnen bieden en mensen daartoe kunnen toerusten. Een ‘personale ordening’dus. Als relationele en maatschappelijke wezens leven mensen in voorgegevenverbanden, maar ze zitten daarin niet, als in een keurslijf, opgesloten. Die verbandenbieden mensen aanknopingspunten om concreet uitdrukking te geven aan hun98