Mens, waar ben je? - CDA

MENS, WAAR BEN JE?hierboven beschreven werd, zit gelijkwaardigheid uiteindelijk in het recht van iedermens op basale levensvoorwaarden. In een democratische rechtsstaat kunnen wijniet achter die claim terug, maar vanuit christendemocratisch oogpunt is die nietabsoluut. Dat hangt samen met het mensbeeld dat we in de vorige hoofdstukkenschetsten: de mens als beeld van God. Fundamenteel is het koninklijk appèl dat opelke mens wordt gedaan. Gelijkwaardigheid berust uiteindelijk niet op de aanspraakdie het individu op het collectief mag doen, maar andersom, op de aanspraak dieop het individu wordt gedaan. Zoals de voormalige Amerikaanse president John F.Kennedy zei: ‘Ask not what your country can do for you, ask what you can do foryour country.’ 95 Het gaat niet om de gelijkwaardigheid van ‘naakte’ mensen, die opeen abstract, niet-empirisch, metafysisch niveau gelijk zijn, maar om de gelijkheidvan concrete mensen in hun concrete en dus zeer verschillende levenssituaties, methun zeer verschillende mogelijkheden entalenten. Het egalitaire zit in de roeping,de aanspraak die op iedere concreteHet egalitaire zit in de roeping, demens met haar concrete talenten in haar aanspraak die op iedere concreteconcrete situatie wordt gedaan. Niet de mens met haar concrete talenten intoevallige omstandigheden, de min of haar concrete situatie wordt gedaanmeer toevallige eigenschappen van mensen,hun intelligentie, uiterlijk, socialevaardigheden en dergelijke zijn bepalend voor het mens-zijn, maar de vraag hoemensen met die zaken omgaan. Dat is bepalend: voor de ethiek is in feite elk mensgelijk. Hoezeer dat met rechtvaardigheid samenhangt, wordt duidelijk als we nogeven teruggrijpen op de bronnen onder het mensbeeld uit Genesis 1.Gelijkheid, zeiden we, hangt samen met rechtvaardigheid. Het Bijbelse beeldvan rechtvaardigheid, of preciezer: van de rechtvaardige overheid, komt naar vorenin Psalm 72, de ‘koningspsalm’ waarnaar we in hoofdstuk 3 al verwezen. ‘Geef, oGod, uw wetten aan de koning, uw gerechtigheid aan de koningszoon. Moge hij uwvolk rechtvaardig besturen, uw arme volk naar recht en wet.’ Dat is een gebed omeen rechtvaardige koning. ‘Moge hij zijn als regen die valt op kale akkers, als buiendie de aarde doordrenken. Moge in zijn dagen de rechtvaardige bloeien, de vredewereldwijd zijn tot de maan niet meer bestaat.’ We schetsten al het profiel van dezerechtvaardige koning. Hij doet ‘recht aan de zwakken’, biedt ‘redding [...] aan dearmen’, bevrijdt ‘wie zwak is en geen helper heeft’ (overigens niet door een zo optimaalmogelijk pakket aan sociale voorzieningen, maar door ‘de onderdrukker neer[te] slaan’). Gerechtigheid vraagt, zou je kunnen stellen, niet een neutrale overheiddie de vrijheid van elk individu garandeert, maar een statelijk recht waarin het goddelijkrecht tot uitdrukking komt.Gerechtigheid gaat verder dan ‘je goed recht’. Er is in het Oude Testament geenbegrip dat zo’n centrale betekenis heeft voor alle levensbereiken van de mens als95 | John F. Kennedy, Inaugural Adress, 1961.68