Mens, waar ben je? - CDA

EEN VERKENNING VAN HET CHRISTENDEMOCRATISCHE MENSBEELDterend: dat geeft mensen de mogelijkheid om verantwoordelijkheid te nemen, metnieuwe ideeën te komen. 152Dat vraagt enerzijds om instituties die mensen in staat stellen tot duurzame participatie.Dat wil zeggen een participatie die mensen in staat stelt om een eigenlevensverhaal vorm te geven, zonder al te veel breukvlakken en discontinuïteiten.Anderzijds veronderstelt het instellingen waarin mensen hun ambities en talentenkunnen verwerkelijken. Menselijke waardigheid, vrijheid, creativiteit en activiteitkomen daar samen. Dat vraagt om een pluralistische samenleving, om instituties diemensen in staat stellen om te participeren en zinvol deel te nemen aan een samenlevingdie sterk in beweging is. 153Die instituties vervullen in zekere zin een brugfunctie. Ontbreken dergelijkeinstituties, dan raken mensen op zichzelf teruggeworpen. Dat was bijvoorbeeldhet geval in de negentiende eeuw, toen aan het eind daarvan de ‘sociale kwestie’speelde. Tijdens het rauwe kapitalisme waren werknemersorganisaties verboden.Arbeiders bleven zo verstoken van de mogelijkheid om voor zichzelf op te komen.Instituties konden geen brug vormen naar een menswaardig bestaan. Aan de anderekant kunnen eenmaal gevormde instituties weer stollen en daarmee hun toerustendeen bruggenbouwende functie verliezen. Dan rusten zij mensen niet meer toeen verliezen ze ook hun mobiliserende vermogen. In moderne tijden geldt dat voormassale en sterk bureaucratische instituties. Voor instellingen die geen of te weinigoog hebben voor maatwerk en voor individuele behoeften, met alle gevolgen ookvoor de motivatie van het personeel. Daarbij valt te denken aan sociale arrangementendie alleen of overwegend op inkomensoverdrachten zijn gericht en niet optoerusting, scholing, op transities op de arbeidsmarkt, op de combinatie van werkenen zorgen, op een levenlang leren en dergelijke. Te denken valt ook aan instellingendie uitgaan van confectiewerk in de zorg in plaats van maatwerk via bijvoorbeeld het‘persoonsgebonden budget’ (pgb). Hetzelfde geldt in het onderwijs, als bijvoorbeeldleerlingen al jong geacht worden om zelfstandig te werken, terwijl veel leerlingendat niet aankunnen. Maatwerk en toerusting zijn dus nodig. Dat vraagt om institutiesdie kunnen omgaan met en inspelen op flexibiliteit en verscheidenheid: ominstituties met subtiele talen. Om instituties die werken aan een cultuur van her- enerkenning (van verschillen).De mens als kwetsbaar wezenTen vierde stelden we dat de menselijke waardigheid een kwetsbare waardigheid is.We hadden ook kunnen schrijven dat mensen zondige wezens zijn. Dat zou preciesuitgedrukt hebben wat we hier willen zeggen. Het begrip zonde is – mede door kerk152 | Zie ook: Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, De ontregelde samenleving, Den Haag2011, pp.62-67.153 | Zie ook Govert Buijs, ‘Gespreide verantwoordelijkheid: ruimbaan voor bevlogenheiden kleinschaligheid’ in: Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, Waardevast: over deuitgangspunten van het CDA, Den Haag 2011, pp.25-27.107