Mens, waar ben je? - CDA

EEN VERKENNING VAN HET CHRISTENDEMOCRATISCHE MENSBEELDtalenten wordt gedaan. Je kunt een meesterpianist willen zijn, daar zelfs het talentvoor hebben, maar in een oorlogssituatie wordt er een ander appèl op jou gedaan. Jekunt in die oorlog ook je rechterarm verliezen, zoals de concertpianist Paul Wittgensteinin de Eerste Wereldoorlog, en niet een Maurice Ravel hebben die voor jou eenpianoconcert voor de linkerhand componeert. Dat maakt jou niet minder mens. Watjou als mens bepaalt, is hoe je omgaat met jouw situatie, met de mensen die opje pad komen, met je eigen gevoelens en angsten. Ab Klink verwijst in dit verbandnaar de romanfiguur Sonja uit Schuld en boete van Dostojevski en haar houding tenopzichte van Raskolnikov, de ‘schurk’ in het verhaal: ‘Wat opvalt is dat Sonja haargeloof niet verliest, de wereld niet bekladt, cynisch of moedeloos wordt, maar demens – gezien ook zijn achtergronden – achter het kwaad (Raskolnikov) juist voluitaccepteert, om van daaruit toch zicht te houden op het hogere plan, op het goede inde werkelijkheid, ook in morele zin. Kwaad blijft kwaad, maar wordt niet hardvochtigveroordeeld, vooral niet omdat uiteindelijk God ons niet zo oordeelt, maar ons in deEvangeliën vergevend tegemoet komt. Bevestiging is hier tegelijk, of beter: beoogtper se tegelijk verheffing’ 130 . Dat is wat anders dan berusting. Het heeft te makenmet verantwoordelijkheid nemen en krijgen, verantwoordelijkheid als een ‘antwoordelijkheid’,die appelleert aan de kern van jouw mens-zijn: dat je een antwoordendwezen bent. 131Aansprakelijk mens-zijnDie gedachte, dat vrijheid een existentiële keuze is, is sterk uitgewerkt in de logotherapievan de joodse psychiater Viktor Frankl. De levensbeschouwelijke onderbouwingvan zijn theorie sloot nauw aan bij het mensbeeld van Genesis. 132 De logotherapeutgaat met de patiënt op zoek naar de verborgen logos, dat is: de betekenis van zijnbestaan. Die betekenis van de mens ligt volgensFrankl buiten die mens zelf, buiten zijn psychischeen fysieke bepaaldheid, in de erkenningdat hij wordt aangesproken. Zelfverwerkelijking(en geluk) is daarom nooit doel op zich, maareen bijproduct van ‘zelfverheffing’, van bovenHet menselijke bestaan is inwezen zelftranscendentie en nietzelfverwerkelijkingjezelf uitstijgen. Als je zelfverwerkelijking, zin van je leven, op zichzelf nastreeft, danbereik je het nooit. ‘Het menselijke bestaan is in wezen zelftranscendentie en nietzelfverwerkelijking.’130 | A. Klink, ‘Het uithoudingsvermogen van burgerzin’, De terugkeer van de mens: uit de banvan het cartesiaanse denken: essays over waarden en normen, Bart Gijsbertsen & JanWillem Kirpestein (red.), Zoetermeer 1999, 82-98, p.91.131 | Zie voor reflecties op de mens als ‘antwoordend’ wezen: H. G. Geertsema, Het menselijkkarakter van ons kennen, Amsterdam 1992; Govert Buijs, (ed.), Homo respondens:verkenningen rond het mens-zijn, Amsterdam 2005.132 | Viktor E. Frankl, De zin van het bestaan: een inleiding tot de logotherapie, Rotterdam2002.89