Mens, waar ben je? - CDA

EEN VERKENNING VAN HET CHRISTENDEMOCRATISCHE MENSBEELDdat evenzeer wordt beschermd door onze Grondwet – mag niet automatisch ondergeschiktworden gemaakt aan de rechten van individuen.Het verschil tussen liberale en christendemocratische mensvisies wordt verdervaak scherp duidelijk in discussies over medisch-ethische onderwerpen als euthanasie.Wie vanuit een relationeel mensbeeld start, komt weliswaar niet automatischuit bij de argumenten tégen de Nederlandse wetgeving op dit punt, maar deonderliggende mensvisie wordt wel van kritische kanttekeningen voorzien, namelijkde gedachte dat het vermeende ‘autonome individu’ alleen zelf over zijn eigen levengaat. Niet alleen maken anderen deel uit van wie een mens is, maar deze mensmaakt ook deel uit van wie anderen zijn. De gedachte dat elk afzonderlijk mens overhet eigen leven beschikt en beslist, over hoe hij of zij het vormgeeft en eindelijk ookhoe men het eventueel uit vrije wil beëindigt, is vanuit een christendemocratisch,relationeel mensbeeld onhoudbaar. We bevinden ons op een hellend vlak wanneerwe het criterium van ondraaglijk en uitzichtloos lijden steeds verder oprekken.Actieve levensbeëindiging moet een uitzondering blijven. Het moet gaan om uiterstenoodzaak.De mens als maatschappelijk wezenTen derde zijn mensen maatschappelijk geëngageerde personen. Let wel, daarmeezeggen we niet dat mensen volledig door maatschappelijke instellingen of structurenbepaald worden (we merkten dat eerder dit hoofdstuk al op). We beklemtonendat mensen in maatschappelijke verbanden leven en dat wie zij zijn tot ontplooiingkomt in het concrete appèl dat op hen in die verbanden wordt gedaan. Dat wij‘maatschappelijke’ wezens zijn, is geen noodzakelijk kwaad (we hebben nu eenmaalarbeidsverdeling nodig omdat we niet alles zelf kunnen, een politieapparaat omdatwe onszelf niet voldoende kunnen beschermen, enzovoort). Het realiseren vanmaatschappelijke waarden als rechtvaardigheid, solidariteit en verantwoordelijkheidhoort wezenlijk bij ons mens-zijn. Die gedachtevormt van oudsher de basis van de christendemocratischemaatschappijvisie. Sociale principes Wie de mens is komt tot ontplooiingals solidariteit, subsidiariteit en ‘soevereiniteit in het concrete appèl dat op hen in diein eigen kring’ waren bedoeld om dat ‘middenveld’van maatschappelijke verbanden teverbanden wordt gedaanwaarborgen tegenover een ‘verstatelijking’ vande samenleving aan de ene kant (in de sociaaldemocratie) en een uiteenvallen inlosse individuen aan de andere kant (in liberale perspectieven). 150 Natuurlijk is die‘civil society’ die aan de menselijke maat vormgeeft niet meer dezelfde als die in detijd van Schaepman en Kuyper of de verzuilde samenleving van de jaren ’50. Maatschappelijkeinstituties zijn van karakter veranderd. De overheid kan geen vakbondenkerkgenootschappen of volleybalverenigingen oprichten om dat middenveld vanmaatschappelijke instituties in stand te houden. Dat hoeft ook niet. We bekritiseer-150 | Zie bijv. H.E.S. Woldring, Politieke filosofie van de christen-democratie, Budel 2003, hfd. V.105