Mens, waar ben je? - CDA

MENS, WAAR BEN JE?Wie pleit voor zulke inhoudelijke invulling van het politieke spreken over ‘menselijkewaardigheid’ begeeft zich onherroepelijk in het debat over religie en politiek. Datis al snel een debat van karikaturen en misverstanden. Hoewel we de vele uitlopersvan die discussie zoveel mogelijk willen vermijden, kunnen we niet helemaal om decentrale problematiek heen.Democratie vraagt een zekere scheiding tussen privéovertuiging en politiek.Lang niet al ‘het persoonlijke is politiek’, in elk geval niet op directe wijze. Oplevensbeschouwelijke gronden kan men sterk gekant zijn tegen overspel zondermeteen een wet op overspel te eisen – en daarmee juridische vervolging van elke‘overspelige’. Er is een onderscheid tussen persoonlijke levensovertuiging en politiekeideologie, alsook tussen politieke overtuiging en staatsleer. Dat onderscheidkan zelfs levensbeschouwelijk gefundeerd zijn. Bij de christendemocratie is dat hetgeval. Juist omdat moraal en geloof ook verbonden zijn met persoonlijke overtuigingenvan mensen, is het verkeerd om de staat hier zeggenschap in te geven. Mensenmoeten vrij worden gelaten in hun visie op het leven. Dat is een kernwaarde vanonze rechtsstaat. Daarmee is echter niet gezegd dat levensbeschouwelijke opvattingengeen rol mogen spelen in het politieke debat. Dat is juist noodzakelijk. Democratieis geen formeel, inhoudsloos principe en vraagt daarom om voortdurendeherbezinning op de kernwaarden die zerepresenteert. Die waarden – respect,Democratie is geen formeel, inhoudsloosprincipe en vraagt daarom omvrijheid, gelijkheid, menselijke waardigheid,enzovoort – komen voort uit en voorin diverse levensbeschouwelijke tradities. voortdurende herbezinning op deDe democratische traditie zoals wij die kernwaarden die ze representeertkennen, put uit verschillende van dezetradities (met name de joodse, christelijkeen humanistische).Om een voorbeeld te geven: het is evident dat het Bijbelse mensbeeld vanGenesis 1, de mens als ‘beeld van God’, cultuurhistorisch gezien een heel belangrijkebron voor ons denken over menselijke waardigheid is (elk mens is ‘beeld van God’en dus zijn alle mensen wezenlijk gelijkwaardig). 25 In de Bijbelse traditie vinden wede openbaring van een perspectief waarin de eerste morele principes vereisen dater respect is voor de naaste en dat die universeel wordt uitgedragen. Die erfenisvloeide samen met de Grieks-Romeinse denkwereld en met een juridische en socialetraditie die heel andere gronden en notie van universele normatieve morele orde hadontwikkeld.Noties over de mens als sociaal wezen komen we reeds tegen in het politiekedenken van de Griekse filosoof Aristoteles (384-322 v.Chr.). 26 Via de theoloog Thomas25 | Vgl. Max L. Stackhouse en Stephen E. Healey, ‘Religion and Human Rights: A TheologicalApologetic’, Religious human rights in global perspective, eds. Johan D. Van der Vyver& John Witte, The Hague etc. 1996, pp.485-516, 492. Op. cit. en vertaling: Bronkhorst,Daan, Afgrond roept tot afgrond: mensenrechten en religie, Amsterdam 1999, p.27.26 | Aristoteles, Politica; Aquinas, Summa theologiae (deel 2).28