Mens, waar ben je? - CDA

MENS, WAAR BEN JE?In hoofdstuk 2 stelden we vast dat de ‘modernisering’ van de ‘menselijke waardigheid’niet alleen een generalisering van waardigheid betekende, maar ook een individualisering.We zagen dat de eer van de Middeleeuwse ridder Roelant wel persoonsgebondenwas (de eer die hem moest worden bewezen kwam hem toe en niet zijnschildknaap), maar wie of wat hij als ‘persoon’ was, werd vooral bepaald door zijnsociale positie. Zijn levensideaal was om zo goed mogelijk te voldoen aan de plichtenen en verwachtingen die samenhingen met zijn sociale positie. Dat staat ver af vanons idee van waardigheid. Dat heeft niet alleen te maken met de vrijheid om als individuons leven in te vullen, maar ook om dat op onze eigen wijze te doen. Een menswaardigleven is een leven dat een uitdrukking is van wie wij echt zijn (en niet eenleven dat ons door onze omgeving of onze omstandigheden is opgedrongen). Vaakvalt dan het woord authenticiteit. De betekenis ervan gaat terug op de negentiendeeeuwseRomantiek, waarin voor het eerst gedachten werden geformuleerd over eenorigineel zelf dat zich moet kunnen ontplooien. In de jaren zestig van de twintigsteeeuw zagen we een sterke opleving van dit Romantische ideaal, dat doorwerkte inhet welzijnswerk, het onderwijs en de politiek. Hoewel we er nu anders over denkendan toen, lijkt het gangbare ideaal van authenticiteit nog steeds sterke Romantischtrekken te hebben. Wij formuleren in dit hoofdstuk onze bezwaren daarbij.Het is goed om te benadrukken dat wij niet tegen het ideaal van authenticiteitop zich zijn. Integendeel zelfs. Niet alleen omdat we nu eenmaal leven in een tijdvan ‘expressief individualisme’, zoals Charles Taylor dat noemt, 108 maar ook omdatwe vanuit de christelijke en christendemocratische traditie het van groot belangvinden dat mensen toekomen aan authentiek mens zijn. Wij onderstrepen dus vanharte dat het wezenlijk tot de waardigheid van mensen behoort dat zij een authentiekleven kunnen leiden. De vraag is alleen: wat is authentiek en wat betekent indat verband vrijheid?Authenticiteit: de-institutionalisering en re-institutionaliseringIn zijn roman Laat het morgen mooi weer zijn vertelt Abdelkader Benali hoe eenzekere Malik Ben een praktijk begint als ‘authenticiteitsheler’. 109 Het verhaal speeltzich af in de jaren negentig van de twintigste eeuw, jaren van grote economischevoorspoed. The sky was the limit. Het waren de jaren waarin awarenesstrainingenvan Landmark Education en van CSA Coaching (‘Live the life you love’) ongekendpopulair waren. Vooral bij mensen als Rico, die we in hoofdstuk 1 tegenkwamen.Ondanks – of misschien wel dankzij – de grote welvaart zag Malik een grote behoefteaan een ‘instituut voor de ziel’ waarin je ‘echte ik’ geheeld kon worden. Hoeveelmensen liepen er niet vast in dolgedraaide verwachtingen? In Benali’s boek verklaartMalik Ben het zo: ‘De economische wedloop en het ongebreidelde consumentismeeisten hun tol. In de ruim tweehonderd jaar na de Industriële Revolutie […] was er108 | Charles Taylor, Een seculiere tijd, Rotterdam 2009, p.625.109 | Abdelkader Benali, Laat het morgen mooi weer zijn, Amsterdam etc. 2007.78