TRANSMIGRASI ZAMAN BELANDA

A 1. De veldhulpdiensten zijn door ons Bestuur ingesteld.
Marsden schreef reeds dat de hoofden geen inkomsten uit hun
ambt genooten: „He levies no tax nor has any revenues" 1 ).
Dit was niet geheel juist; hetgeen Francis mededeelt is nauwkeuriger:
„Den hoofden worden geen vaste inkomsten van de
bevolking toegekend, maar trekken hunne voordeelen uit eigen
arbeid en van de boeten en straffen, die ze den misdadiger mogen
opleggen" 2 ). Ook voor Palembang wordt dit gemeld: „De depati's
en proatins genieten geen andere voordeelen dan die welke zij
uit de boeten van hun onderhoorigen trekken" 3 ).
Het Nederlandsch Bestuur achtte het noodzakelijk, het ambt
van volkshoofd aantrekkelijk te maken, daar de aantrekkelijkheid
zeer geleden had door het opdragen van belastingheffing en
uitvoering van heerendienstregelingen aan de hoofden. Bovendien
kwam daar nog bij, dat de afschaffing van de slavernij en
van het pandelingschap de hoofden in een slechtere positie had
gebracht, daar zij wel in de eerste plaats van deze werkkrachten
profiteerden. Na afschaffing van slavernij en pandelingschap
werd den hoofden het recht gegeven, om onbetaalde diensten te
eischen van de ongehuwde mannelijke ingezetenen 4 ). Later werd
dit in Palembang uitgebreid tot alle heerendienstplichtigen.
In Benkoelen heeft vrijwel dezelfde gang van zaken plaats gevonden.
Wanneer in 1850 de posthouder van Lais aan den Assistent-Resident
van Benkoelen voorstelt, de inkomsten van de
hoofden te regelen, krijgt hij tot antwoord, dat het den Assistent-
Resident niet geraden voorkomt zich met zaken van huishoudelijken
aard van de bevolking in te laten ®). Helfrich meldt, dat
bij afschaffing van de slavernij en pandelingschap in 1859 de
ongehuwde mannen om beurten werden verplicht diensten te
verrichten ten behoeve van de margahoofden. In 1871 werd deze
dienst vervangen door een door iedere heerendienstplichtige te
verrichten dienst, die echter beperkt bleef tot een dag per jaar
en afgekocht werd voor 5 koelaks rijst 6 ). Uit een Residentsbesluit
van 1909 blijkt, dat de verrichting in arbeid toen nog voorkwam,
maar dat ook reeds afkoop in geld of padi plaats vond 7 ).
De verplichte arbeid was dan meestal 3 dagen.
*) MARSDEN, The history of Sumatra, blz. 211.
2
) FRANCIS, Bengkoelen in 1833, T.v.N.I., 1839, blz. 146.
3
) Bijdrage tot de kennis der oorspronkelijke instellingen van Palembang,
T.v.N.I., 1853, 2de deel, blz. 460.
4
) VAN BOYEN, Palembangsohe marga, blz. 106.
6
) Adatrechtbundel 27, blz. 488.
6
) HELFRICH, Bijdrage tot de kennis der onderafdeeling Kroë, Bijdrage
Kon. Instituut, 1889, blz. 537.
') Adatrechtbundel 12, blz. 63.
90