TRANSMIGRASI ZAMAN BELANDA

Lampongsche Districten en in de Pasemah was het dorp rechtsgemeenschap.
Aan het hoofd stond een college van oudsten van
de genealogische eenheden in het dorp. Deze gemeenschap kende
niet de scheiding in bestuur, rechtspraak en wetgeving; de geheele
regeering was in handen van hetzelfde college van oudsten.
Uiteraard zou met deze regeeringsvorm een krachtige regeering
over het dorp mogelijk zijn geweest. Dat dit niet het geval was,
komt door het „voor den Westerling moeilijk te vatten feit, dat
de Inheemsche rechtsgemeenschap geen overheid tegenover geregeerden
vertoont, maar een sociale gemeenschap is, een groot
gezin, een kluwen van onderling gelijk gerechtigden" x ). Boven
het dorp was de stam (soembai, boeai, petoelai) slechts in zeer
zwakke mate rechtsgemeenschap.
Uit de mededeelingen van Du Bois, Presgrave en Gramberg
blijkt, dat de Inheemsche rechtsgemeenschappen (dorp, stam)
haar taak niet naar behooren konden vervullen, omdat de bestuursorganen
niet voldoende gezag konden uitoefenen. De adat
kende blijkbaar geen bestuur in de beteekenis, welke wij er aan
toe kennen. Maar dit ontbreken van bestuur zou slechts zonder
nadeelige gevolgen mogelijk zijn geweest in een buitengewoon
hoog ontwikkelde gemeenschap, waar alle leden de uitspraken
van den rechter en de adatregelingen opvolgden. Een dergelijk
hoog peil van ontwikkeling hadden deze Inheemsche gemeenschappen
geenszins bereikt.
Het verschil tusschen Westersche democratie en de democratie
dezer Inheemsche rechtsgemeenschappen ligt niet zoozeer in verschil
in gelijkheid, dan wel in het leiderschap. Wel is waar konden
slechts de oudsten lid van het college zijn en was er dus inderdaad
geen gelijkheid zooals de Westersche democratie die eischt. In
werkelijkheid heerschte er onderling meer gelijkheid dan ooit in
een Westersche maatschappij is bereikt. Het is meer schijn dan
werkelijkheid om in de oudsten dezer Inheemsche gemeenschappen
gezagdragers te zien. Hun voornaamste taak was oorspronkelijk
het verleenen van tusschenkomst in het verkeer met de
geesten der voorouders; als afstammelingen van de stichters der
rechtsgemeenschappen waren zij daarvoor de aangewezen personen.
Maar deze functie bracht geen leiderschap met zich mee.
Als verschillen tusschen Westersche en Oostersche democratie
treden op den voorgrond het gemis aan wetgevende organen van
en de bemoeiing op privaatrechtelijk gebied door de Oostersche
democratie 2 ). Maar daarenboven ligt het verschil tusschen Wes-
12
1
) VAN VOLLENHOVEN, Adatrecht II, blz. 413.
2
) HAGA, Indonesische en Indische democratie, blz. 2.