TRANSMIGRASI ZAMAN BELANDA

marga Babatan is thans nog een enclave in de marga Moeara
Danau. Van Royen vermeldt nog eenige andere gevallen van
„goochelen met marga's" x ).
Het dorp werd als rechtsgemeenschap verzwakt ten voordeele
van de marga. De dorpsrechtspraak en het dorpsbeschikkingsrecht
op den grond maakten plaats voor margarechtspraak en
margabeschikkingsrecht 2 ). De marga werd de op den voorgrond
tredende Inlandsche rechtsgemeenschap. In vele streken bleef
echter een adatverband boven het dorp bestaan, dat niet overeen
kwam met de marga.
Eenige plaatsen in het gewest waren buiten het margaverband
gebleven. Het waren de zgn. zelfstandige pasars, ontstaan uit
vestigingen van handelaren uit Palembang in het binnenland.
Er was een groot verschil in adat, levenswijze en beroep tusschen
deze meer ontwikkelde Palembangers en de eenvoudige landbouwende
bevolking van de streken, waar zij zich vestigden. De
handelaren hadden bezwaar zich onder de bevelen van de margahoofden
te stellen en de margahoofden gevoelden er weinig voor
om voor deze vreemdelingen verantwoordelijk te zijn. Zoo groeiden
deze vestigingen uit tot zelfstandige rechtsgemeenschappen,
die over eigen middelen beschikten; zij misten echter rechtspraak
en beschikkingsrecht. Het pasarhoofd stond rechtstreeks onder
den onderafdeelingschef en kreeg daardoor meer aanzien dan een
dorpshoofd in de marga. Doordat hij geen zitting had in de groote
Rapat en niet in zijn ambt bevestigd werd door den Resident,
maar door den onderafdeelingschef, was zijn positie lager dan die
van margahoofd.
Benkoelen.
In Benkoelen wist het rijk van Menangkabau in het begin van
de zeventiende eeuw invloed te verkrijgen 3 ). Soengai Lemauw
is vermoedelijk te beschouwen als een stichting van Menangkabau,
waarvan zich later Soengai Hitam afscheidde. Een dergelijk
rijkje was Selibar, maar daarvan is niet bekend, dat het onder
invloed van Menangkabau stond. In 1668 gingen de hoofden van
Soengai Lemauw en Selibar naar Bantam, om den Sultan de
souvereiniteit over hun rijkjes aan te bieden. Ook Soengai Hitam
erkende het oppergezag van Bantam. De hoofden van deze drie
rijkjes kregen den titel van Pangeran. Jaarlijks zond de Sultan
1
) VAN ROYEN, De Palembangsche marga, blz. 54.
2
) VAN ROYEN, De Palembangsche marga, blz. 86.
3
) Adatrechtbundel 22, blz. 310.
2 17