Kvinneblikk på atomenergi - IKFF

møte utfordringa frå den nye satsinga på atomkraft iEuropa. Men det blir ikkje gitt noko råd om å byggeein thorium-reaktor i Norge no. Rubbia-reaktoren erikkje bygd nokon stad og det finst ingen planar omutprøving i eit pilotprosjekt. Dette er ein veldig dyrreaktor å bygge og akseleratoren med så stor styrkesom trengst er enno ikkje oppfunnen. Det trengstlang tid med utviklingsarbeid og forsking før ein slikreaktor kan bli røyndom. Ein akselerator av dennetypen kan òg brukast til å produsere plutonium ogrepresenterer dermed ein teknologi ein ikkje børspreie. Ein kommersiell thorium-brennstoffsyklus harstore økonomiske og tekniske utfordringar. Thoriumblanda inn i brennstoffet i ein reaktor vil gi avfallmed langliva radioaktive isotopar og planen om åomdanne desse til kortliva kjernar er lite utprøvd,energikrevjande, dyrt og teknisk vanskeleg. Fenfelteter ikkje lett å starte gruvedrift i, så det må utforskastvidare. Den totale effektive radioaktive dose til dennorske populasjonen frå naturleg bakgrunnsstrålinger rekna til å vere 2,5 mSv/år. I Fenfeltet kan denkritiske gruppa lett ta imot meir enn 10 mSv/år.Konklusjonen for dei norske politikarane vart at deter ikkje aktuelt for Norge å satse på atomkraft, korkjemed eller utan thorium.(4, 8)GenerasjonarUS Department of Energy (DOE) introduserteomgrepet ”generasjon” for å kunne beskrive firereaktorgenerasjonar. Generasjon I er då dei allerførste, og slik ein ser det i dag, primitive reaktorane.Generasjon IV er draumen om den heilt sikre,økonomiske og miljøvenlege reaktoren som forbrennsitt eige avfall i ein slutta krets og som enno berreeksisterer i teorien.Generasjon I: Dei første reaktorane som vartkonstruerte i 1950- og 60-åra var tidlege prototyparpå ulike typar reaktorar. Eksempet er Fermi 1,Shipping port, Dresden og dei første Magnox reaktoranei England. (1950-1970)Generasjon II: Dei første kommersielle reaktoranehøyrer til i denne gruppa og dei fleste av deier i bruk i dag. Det er PWR, BWR, AGR og CANDU.Desse vart bygde for ei levetid på 20 til 30 år, mennokre har fått ei forlenga levetid på opp til 60 år, ogav økonomiske grunnar kan det bli eit press på åforlenge dette enno meir. Moderne reaktorar bygdeetter 2000 med forbetra tryggleikssystem blir kalla2+ og konkurrerer med dei mykje dyrare generasjon3-reaktorane. Eksempel på ein 2+ er ein reaktortypekalla CPR-1000 som er bygd i Kina. (1970-2030)Generasjon III: Desse reaktorane representererei modernisering og vidareutvikling av dagensreaktorar både når det gjeld brenselsteknologiog tryggleik. Dei har standardisert design. Nokrefå generasjon 3 er alt i bruk og både 3 og 3+ erunder konstruksjon. Generasjon 3+ representererovergangen til generasjon 4. Reaktoren har fåttnamnet European Pressurized Reactor eller EuropeanEvolutionary Power Reactor, forkorta til EPR.Reaktoren er teikna og utvikla av Framatome (noAREVA), Electricité de France (EDF) og Siemens AG.Samanlikna med tidlegare PWR har desse reaktoranemange nye aktive og passive tiltak mot ulukker,skal vere meir økonomiske i drift, har lenger levetidog større effekt enn dagens reaktorar (1650 MWe).Reaktoren kan bruke fem prosent anrika uranoksidog 50 prosent MOX til brensel. MOX er ei blanding avuranoksid og plutoniumoksid. (2000-)EPR: Bygginga av Olkiluoto 3 i Finland startai august 2005. Det var planlagd at reaktoren skullevere ferdig i 2009, men prosjektet har blitt forseinkaog er no venta ferdig i 2013. Det er enno venta atdette skal bli den første EPR-reaktoren bygd ogden første generasjon 3+ i heile verda. Kostnadanevar rekna til 3,7 milliardar Euro. Men i juni 2010 vardette overskride med 2,7 milliardar. Flamanville3 i Frankrike er den tredje reaktoren i Flamanvilleog den andre EPR i verda etter Finland. I 2010annonserte EDF at kostnadane hadde auka med 50prosent til 5 milliardar euro, og opninga vart utsett til2014. Atomkrafttilsyna i Frankrike, Storbritannia ogFinland skreiv eit fellesbrev til AREVA og klaga overalvorlege problem med EPR sine digitale instrumentog heile kontrollsystemet. Operatørane til kraftverkaskuldar på at alle dei strenge krav til tryggleik ogkontrollar fører til forseinkingar, og at det er mangelpå arbeidarar og firma som har erfaring i å byggekompliserte atomkraftanlegg. Organisasjonen “Sortirdu nucleaire” har arrangert store protestar mot åbygge EPR.Generasjon IV: Dette er den atomreaktorensom skal oppfylle draumen om den heilt sikre,miljøvennlege og økonomiske reaktoren som i tilleggbrukar det meste av sitt eige avfall til nytt brennstoff.Generasjon 4 er eit sett av teoretiske reaktorar somer under forsking og utvikling på teiknebordet.Regjeringa i Frankrike løyva 650 millionar euroi november 2010 for utvikling av ein prototypegenerasjon 4 reaktor som skal stå ferdig i 2020 og somblir kalla Advanced Sodium Technological Reactorfor Industrial Demonstration (ASTRID). Han skal hasame tryggleik som EPR, resirkulering av stoffet i detbrukte brenselet, sterk ikkje-spreiingssperre og einlukka kjernebrenselsyklus og er av SFR typen. Deilangliva isotopane i det brukte brenselet skal vedtransmutasjon omdannast til isotopar med kortarehalveringstid. Den vesle delen som blir avfall skalglasifiserast og deponerast.The Generation IV International Forum(GIF) er eit internasjonalt samarbeid som harorganisert seg for å prøve å få til den forskingog utvikling som ein treng for å bygge nestegenerasjon atomenergisystem. GIF har 13medlemmer som signerte ein avtale i 2006. Deter Argentina, Brasil, Canada, Frankrike, Japan,49