Kvinneblikk på atomenergi - IKFF

”geologiske deponi er teknisk mogeleg og tilbyrgodt vern for høgradioaktivt, langleva avfall”. Men iGreenpeace-rapporten frå 2009 blir det påpeikt at eiheil rekke med store problem må løysast før ein kanvere sikker på at dei planane som eksistere i dag forgeologiske deponi, ikkje vil føre til store utslepp avradioaktivitet i framtida.Og då kjem ein ikkje unna følgjande spørsmål:Kva gjer vi med det avfallet som alt finst? Med kvarett held vi fram å produsere endå meir avfall?Avfallet som finst har blitt til i strid medfornuft, vitskapleg kunnskap og moral, men kan ikkjetenkjast bort. Alle må ta ansvar for det og gå samanom å finne den beste løysinga. Det som ikkje erprodusert enno, bør ikkje produserast. Kunnskapenom den radioaktive forureininga sin skadeverknadhar auka sidan kjernekraft vart teken i bruk. Dettegjer arbeid med avfallet vanskelegare og dyrare.Skulle kjerneindustrien i tillegg bli tvinga til å betalehelse- og miljøøydeleggingane som dette avfallet erårsak til, ville atomstraumen ikkje kunne konkurrere imarknaden. Teknisk sett er atomkrafta eit biproduktav atomvåpenindustrien. Kvar reaktor produsererplutonium, og reaktorplutonium kan brukast tilbomber. Atomavfall gjennom kopling til våpenvia plutonium er den alvorlegaste eksisterandemiljøtrussel i vår tid. Difor må det bli slutt på allgjenvinning. Det må settast ned eit uavhengigutval i staden for atomindustrien sjølv for å styre ogovervake prosessen med å handsame atomavfall.Miljøorganisasjonane må som representantarfor folket få rimelege vilkår til å delta idenne prosessen. Ei mogleg løysing som miljøorganisasjonarsom Greenpeace og WorldInformation Service on Energy (WISE) peikar på ertørr langtidslagring av brukt brensel i fjellhallar.Der må det plasserast slik at det er tilgjengeleg forkontroll og ettersyn. Det er utvikla kapslar som kanoppbevare dette avfallet i 100 år. Går noko galekan det reparerast, og dersom vitskapen i framtidaforbetrar deponeringsteknologien kan avfalletflyttast. Nokon håpar at forskinga på transmutasjon,som går ut på å omdanne radioisotopar med langhalveringstid til isotopar med kort halveringstid,kan føre til at mengda av høgradioaktivt avfall kanreduserast. Men det er vel grunn til å tru at det erstor skilnad på å få dette til i eit laboratorium og påå gjennomføre det i stor industriell målestokk. Deter ein metode som krev store mengder energi, erteknisk komplisert og dyr.Det er ikkje sikkert at metoden med tørrlangtidslagring under tilsyn er den endelegeløysinga, men det er ein mogleg veg framover. Storedeler av atomindustrien støttar ikkje dette på grunnav at dei ønskjer å halde fram med gjenvinning.Men med den kunnskapen vi har i dag betyr dennemetoden å gjere det best moglege i ein situasjonsom er tvinga på oss.Litteratur:1. Wallace, Helen: Rock Solid? A scientific review of geological disposal of high-level radioactive waste,Gene Watch, UK 20102. Kløtzer, Ulla: ” Final disposal of spent fuel in Olkiluota ”, Miljømagasinet, Sept. 20083. www.iaea.org4. Mittica, Pierpaolo: Chernobyl, The Hidden Legacy, Troey Ltd, UK 20075. Holmstrand, Olav: Kärnkraftavfall, Lerum 20016. Fischer, Bernhard et al: Der Atommüll Report, Öko-Institut, 19917. www.oeko.de8. www.-bellona.no9. NOU 2001:30 Vurdering av strategier for sluttlagring av høyaktivt reaktorbrensel, Norges offentligeutredninger10. NOU 2011:2 Mellomlagerløsning for brukt reaktorbrensel og langlivet mellomaktivt avfall, Norges offentligeutredninger11. Fase 1-utvalget 2004: Utredning på vegne av Nærings- og handelsdepartementet, Kjeller 30. juni 200496