Kvinneblikk på atomenergi - IKFF

eskortert av politi og soldatar. Intensjonen er åisolere avfallet i fleire hundretusen år. Problemet erat nikkel-containerane som er laga til avfallet, vedsida av å vere svært dyre, ikkje vil vare meir enn i 500år. Det finst heller ikkje vitskaplege data som kangarantere at fjellet dei har peika ut vil vere stabilt iså lange tidsrom. I 2010 vart arbeidet med prosjekteti Mount Yucca nedlagt og USA har i dag ingen nyeplanar for endelagring av atomavfall. (4)Avfallet i historisk perspektivSå godt som alle kjernetekniske prosessar einkjenner og brukar i dag vart til i den første tida dåoppgåva var å lage kjernevåpen. Koplinga mellomvåpen og kraftproduksjon er der i dag og, tydelegi land som India, Pakistan og Israel og kanskje Iran,men meir skjult i vestlege land. Ironisk nok var det istarten avfallet som var det ettertrakta produktet fråatomteknologien. I det brukte atombrenselet finstnylaga plutonium som er det beste stoffet å lageatomvåpen av. Den andre måten å lage atomvåpenpå er å bruke anrika uran, men det er vanskelegare ogtreng større tekniske og økonomiske ressursar. Detførste store atomkraftverket i USA produserte berreavfall (plutonium) i over seks år. Varmeutviklingavart kjølt bort som avfall. Avfallsproblemet varthalde hemmeleg, det var eit ikkje-eksisterandeproblem. Gjenvinning var i alle land på dennetida sjølvsagt for å ta vare på ubrukt uran og detnylaga plutoniumet. Uran rekna ein med ville blimangelvare om kort tid. Men det viste seg å verefeil. Dei kunstige høge prisane kom av at USA haddekjøpt opp alle lager av uran. Då USA gav opp dettemonopolet og det vart starta mange nye urangruver,sank prisane samstundes som tilgangen på uran påverdsmarknaden auka. Avfallet var lenge ettertraktasom hemmelegstempla militærmateriale og vartliksom borte i gjenvinninga og bombefabrikkane.Sjølvsagt visste teknikarane og ingeniørane, somarbeidde med dette, om avfallsproblemet, menutanfor eksisterte det ikkje. Det er mykje som tyderpå at politikarane i mange land var feilinformerte.Dei trudde at det vesle avfallet ein fekk hadde einbruk for innan medisin, forsking og industri. Dåproblemet med avfallet vart erkjent var sivil ogmilitær kjerneindustri så godt etablert at ingentenkte tanken at avfallsproblemet skulle stoppe heileindustrien. Dette kan samanliknast med utskyting avein romrakett med bemanning utan at det er planlagtkorleis landinga etter romferda skal skje. Først påmidten av 70-talet tok ein til å diskutere dette på alvor.Dei langliva radioisotopane i brukt kjernebrensel gjerat avfallet må haldast heilt skilt frå livsprosessanepå jorda i hundretusentals år. Store mengder bådemilitært og sivilt kjerneavfall blir i dag verda overlagra i meir eller mindre provisoriske tankar, ofte inærleiken av atomanlegga. Lekkasjar har ført til atmange av desse områda er sterkt forureina. Godtkjende slike område er Savanna River ved Hanford iUSA, Kysjtym i Russland og Sellafield i England. I dagarbeider 13 land over heile verdaaktivt med planar for å utviklelangtidslagring av høgradioaktivtavfall frå elektrisitetsproduksjon iatomkraftverk. Så langt har ingenland fullført eit geologisk deponifor slikt avfall. (5)Foto: seven resist92Arven etter 50 år med kjernekraftMiljø- og helseskadane etter50 år med kjernekraft er enorme.Det finst enno ikkje eit einasteland i verda med eit permanentlager for brukt kjernebrensel.Mykje ligg tilfeldig og uforsvarleglagra i nærleiken av reaktorane.Det gjeld også Norge. Radioaktivtavfall har blitt og blir enno sendttil utviklingsland der det ofte blirgrave ned eller kasta på sjøen. Derikkje det er mogleg blir det lagramellombels på bakken. USA harseks mellombels hovudlager foratomavfall. Hanford har i fleire tiårdumpa radioaktivt materiale oghar forureina eit område på i detminste 1450 km 2 . Ein har rekna utat sidan 1944 har dette anlegget