Normas ortográficas e morfolóxicas - Inicio

Tendo en conta que -o é innovación e que aínda hoxe non abarca senón
áreas xeográficas moi restrinxidas, adóptase como normativa a forma que ten
a desinencia u, que xa vén sendo usual na tradición literaria. Desta maneira
mantense, ademais, un sistema simétrico: comeu e partiu = cantou.
Andastes, varrestes, partistes. Na segunda persoa do plural dos perfectos
a desinencia máis común en todo o galego actual é -stes (cantastes,
varrestes, partistes). Ao lado desta, en zonas compactas pero descontinuas,
aparece unha forma hipercaracterizada con dous morfemas de segunda persoa
de plural: -stes (do perfecto) e -des (dos outros tempos): cantástedes,
varréstedes, partístedes. Estes resultados aparecen sobre todo arredor da ría
da Arousa, na zona de Fisterra e entre Pontedeume e Ortigueira. Noutra
zona, tamén compacta, arredor de Laxe, aparece unha forma (vós cantaches
etc.), con sincretismo da 2ª de singular e de plural (como en cantaras etc.).
Esporadicamente aparece tamén cantáchedes etc. (que é unha suma de cantaches
con cantades). Todas son formas xeradas espontaneamente polo propio
galego. Neste caso o criterio de área maior é suficiente para a escolla a
favor de cantastes etc.; é ademais a forma que se corresponde co galego
antigo e a que deriva directamente da latina -STIS.
Andase, andara. As formas en -ra funcionan tamén como pretérito de
subxuntivo; nalgunhas construcións mesmo son as únicas posibles: Se non o
fixeches, fixéralo. Non obstante, agás nestes últimos casos, recoméndase manter
ben discriminados os usos dos dous tempos (-ra coma antepretérito de indicativo
e -se coma pretérito de subxuntivo).
Futuro de subxuntivo. É un tempo desaparecido da fala viva, onde só
se mantén fosilizado en refráns e fórmulas. Porén, tivo un amplo uso na
época medieval e aínda a súa presenza é significativa na literatura decimonónica,
con continuidade, ás veces con usos incorrectos, na lingua literaria
do século XX. Así pois, dada a súa lexitimidade histórica e a súa rendibilidade
en certos rexistros lingüísticos, como por exemplo a linguaxe xurídica,
cómpre restaurar o seu uso, sempre dentro dos límites da corrección establecidos
pola gramática.
109