Normas ortográficas e morfolóxicas - Inicio

tugués; pero nestas dúas linguas o v é labiodental e por iso practicaron sempre a
distinción gráfica entre b/v; en galego, como en castelán, en catalán (en xeral),
en gascón ou en vasco, parece que nunca houbo labiodental. Posiblemente houbo
primeiro unha diferenza entre o fonema /b/, bilabial oclusivo (representado graficamente
por b), e /B/, bilabial fricativo (representado graficamente por v); esta
oposición medieval (calquera que fose o trazo pertinente da correlación) posteriormente
desfonoloxizouse. Coa perda desta oposición as grafías b e v representaban
un fonema único, que se realiza como [b] ou [B] segundo o contexto,
en distribución complementaria: bilabial oclusivo en posición inicial ou tras
nasal e fricativo noutras posicións. Por esta circunstancia xa nos textos galegos
medievais aparecen grafías erradas (b por v as máis das veces). Desde o século
XV aumentan estas confusións; modernamente eliminouse a distinción gráfica
medieval por ser irrelevante, restituíndose unha grafía etimolóxica: b cando a
palabra latina tiña B, BB ou -P- e v cando tiña V, -F- e -PH-.
1.2. AS GRAFÍAS C, QU E Z
As grafías c, qu e z presentan usos específicos. Úsase z para representar
[T] (ou [s] no galego seseante) ante a, o, u (zapato, cazar, zoco,
cazo, zurrichar, azul), qu para representar [k] ante e, i (queixo, pequeno,
quilo, máquina), c co valor de [k] ante a, o, u (caro, macaco, contra,
pouco, cunca, bicudo) e de [T] (ou [s] no galego seseante) ante e, i
(cento, cocer, cinco, tecido). Polo tanto, as grafías son: ca, que, qui, co,
cu e za, ce, ci, zo, zu.
1.3. A GRAFÍA G
As grafías g e gu son complementarias: ante e, i úsase gu (guerra,
guiso); no resto dos casos úsase g (gando, gomo, gume, grolo, ignorar,
glosa, tuareg).
Para explicitar a pronunciación con gheada utilízase o dígrafo gh (ghato,
ghicho, amigho).
17