Normas ortográficas e morfolóxicas - Inicio

172
Aí. No galego antigo era i, grafado ás veces hi (como u ~ hu) ou y. Semanticamente
o seu valor era o dun derivado pronominal, máis amplo ca o do actual
aí, similar ao y do francés moderno. O a- protético foi gañado polo paralelismo
con aquí e alí, que o teñen etimolóxico. O -h- con que se viña escribindo non tiña
senón unha xustificación diacrítica. O uso do acento permite diferenciar aí de ai,
co cal resulta redundante e inxustificado o uso castelanizante do -h-.
Preto. No galego moderno non se rexistra senón preto, que ten unicamente
valor adverbial (sinónimo de cerca). No galego antigo documéntase preto maioritariamente,
tanto con valor adverbial (‘cerca’), coma adxectivo (‘negro’); hai
tamén algún testemuño escaso de perto. En portugués, a través dunha especialización
fonético-semántica, viven as dúas formas: perto ‘cerca’ e preto ‘negro’.
Normativamente non cabe escoller senón preto, por ser practicamente
forma tradicional e por ser case a única representada na fala de hoxe.
U. Este adverbio interrogativo só se usa seguido de artigo determinado ou
formas átonas do pronome persoal de 3ª persoa en enunciados sen verbo: u-lo
meu sombreiro?; tráeme a chaqueta, e ula? Pero non *ulos puxeches?
18.2. DE TEMPO
a cada canto ao outro día / ó outro día de alí a pouco
a cada pouco ao pouco / ó pouco de aquí a pouco
a deshora ao raro / ó raro de camiño
a destempo aos poucos / ós poucos de cando en cando
a diario arestora de cando en vez
a miúdo arreo de momento
a tempo ás veces de raro en raro
acotío asemade de tempo en tempo
agora atrás de vez en cando
aínda axiña decontado
antano cando decontino
antes cedo decote
antes de antonte cerca decotío
antonte daquela deica pouco