Normas ortográficas e morfolóxicas - Inicio

Hai outras formas que tiñan orixinariamente o grupo coa-, que se
reduciu a ca-, como no grupo cua- xa citado: callada, callado, callar,
calleira, calleiro, callo ‘presoiro’. O grupo coa- mantense nos cultismos:
coagulable, coagulante, coagulación, coagular, coágulo.
Aparece ga- en gadaña, gadaño, galardón, galdrapo, garda, gardar,
gardián. Tamén en préstamos como garantía, garantir, garita etc.
Noutras palabras aparece gua-: guante, guapo, guata.
E, finalmente, a solución go- aparece en gorir (tamén guarir), gorecer
(tamén guarecer), gornecer (tamén guarnecer).
Os derivados e compostos manteñen a evolución da palabra primitiva
sobre a que se forman. Por tanto, agardar, gadañar, gadañeiro, gardabarreira,
gardalama, gardarríos, gardarroupa etc.; garda civil, garda
forestal, garda mariña etc.; gornición (tamén guarnición); gorida
(tamén guarida) etc.
Son dialectalismos cuando (e condo), cuanto (e conto), cuase, cuasemente
etc.; guadaña, guardar etc.; coallar etc.
10.2. DITONGO OI
O ditongo resultante das secuencias latinas a) O*CT b) O¤CT, U*CT, U¤CT,
U*LT; c) ORI + vogal, URI + vogal na maior parte do territorio galego é oi:
a) noite, oito; b) troita, loita, froita, loito, moito; c) coiro, lavadoiro,
vasoira, agoiro.
Con todo, existen zonas reducidas en que se dan outros resultados:
unha zona do occidente da Coruña presenta sempre ui (nuite; luita,
muito; lavaduiro, varreduiro etc.); o sur de Pontevedra presenta tres
resultados, segundo os casos: a) oi: noite; b) ui: luitar, muito; c) ou:
vasoura; na franxa máis oriental do dominio lingüístico galego alternan
69