Normas ortográficas e morfolóxicas - Inicio

escriver, xa minoritaria na época medieval, esmoreceu sen deixar rastro. Das
outras dúas, escribir (documentada xa a mediados do século XIII), é practicamente
a única forma do galego moderno, mentres que escrever é a forma do
portugués. Tendo en conta que escribir é forma galega desde sempre e que
hoxe apenas hai testemuños de escreber en territorio lingüístico galego, a escolla
da forma que se xustifica no uso maioritario non ofrece dúbida.
Con respecto a vivir, viver, a segunda é a forma antiga, pero xa no século
XIV empezan a documentarse formas como viviu, que poden supor un infinitivo
vivir. Nin na fala actual nin na literatura galega moderna aparecen testemuños
de viver, de non ser como portuguesismo consciente. A neutralización
fonolóxica de b/v, xa antiga en galego, fixo imposible que prosperase a solución
vever (paralela á de decer) e mesmo a de vevir (paralela a decir) (ambas
documentadas por Huber), porque darían lugar a homonimias ocasionalmente
embarazosas; formas do tipo vevía, vevías (que son o resultado da disimilación
de vivía, vivías etc., e posiblemente non copretéritos dos escasos vever e vevir),
non deron callado. Con vistas a propoñer unha forma normativa vale tamén o
dito a propósito de dicir e escribir, coa vantaxe de que neste caso non hai
senón unha solución moderna: vivir.
Dis, di, din. Na fala viva hai fundamentalmente dous dominios: dices,
dice, dicen, que ocupa todo o galego oriental e puntos illados no S de Pontevedra,
e dis, di, din, que ocupa A Coruña e Pontevedra e o occidente de Lugo
e de Ourense. Na época medieval as formas correspondentes eran dizes, dize
ou diz, dizen, de onde proceden as do portugués moderno.
As formas apocopadas son xenuinamente galegas e xustifícanse da seguinte
maneira: a forma antiga diz (de 3ª p. sing.) reduciuse a di por analoxía con dá
(nótese que dicir e dar teñen unha base morfolóxica común en varias formas:
direi = darei, diría = daría, di = dá etc.). Nas zonas de seseo final, hai unha causa
coadxuvante: despois da desafricación e do enxordecemento do -z, diz quedaba
convertida en *dis, que foi interpretada como di + -s, cunha desinencia -s insólita
nunha terceira persoa; por iso foi reducida a di (isto é, di + -º). Non é, sen
dúbida, casual que as formas dis, di, din aparezan na área de seseo final (hoxe
propagadas contra oriente) e dices, dice, dicen onde non o hai.
139