Normas ortográficas e morfolóxicas - Inicio

Estar, tar. No galego oral existen dúas variantes, repartidas xeograficamente:
a forma plena estar, moito máis estendida, e a forma con aférese tar. A
forma plena é a normativa.
Estea, esteas etc. Na fala actual hai fundamentalmente dous resultados:
(es)teña, (es)teñas, (es)teña, que ocupa un dominio comprendido por unha liña
que, partindo de Ribadeo, baixa ata Carballedo (Lugo) e volve a subir ata a ría
da Coruña; o resto de Galicia di (es)tea, (es)teas, (es)tea etc. Na zona oriental
exterior hai restos de (es)tía, (es)tías, (es)tía etc.; na provincia de Ourense hai
puntos illados de esté, estés, esté (case sempre convivindo con estea); en dous
puntos da raia limega hai estexa, estexas [Z], como en portugués. Na época
medieval non se documenta senón esté, estés, esté. Estas formas son as que
responden ás latinas STEM, STES, STET, STEMUS, STETIS, STENT. (Es)tía, (es)tías,
(es)tía correspóndense cunha forma protorrománica *STEAM, *STEAS, *STEAT
etc., que se conserva tamén no romanés (3ª sg. sa* stea, 3ª pl. sa* stea), no italiano
(stia, stia, stia, stiamo, stiate, stiano) e no occitano antigo (estía, estías,
estía, estían); nótese o paralelismo con día, días etc. As formas (es)teña,
(es)teñas etc. son analóxicas de teña, do verbo ter; estexa é analóxica de sexa;
e (es)tea é xerada polo mesmo procedemento mencionado antes para dea (vide
17.3.4): (es)te- considérase radical (como le-, de ler) e increméntaselle un sufixo
modo-temporal a (como le-a); igual ocorrera xa na época latina: a steengadíuselle
o sufixo modo-temporal de FIAM.
Aínda que todas as formas son xeradas polo propio galego, escóllese
estea como normativa por ser a que ocupa unha área maior.
141