Download catalog in format PDF - Brancusi

mesta za molitvu (crkve, manastiri itd.), dokazano je posredstvom arheološkikih iskopinai narodnog pripovedanja, koji dokazuju gore navedene tvrdnje.Vredi pomenuti i postojanje manastira grčke veroiospovesti u Čenadu, posvećenSvetom Jovanu krstitelju, iz prvih decenija XI-tog veka. Nakon nekoliko decenija,kaluđeri su premešteni u Maidan, u drugi manastir, podignut u tom mestu. Na njihovomesto u Čenad dolaze “latinski” kaluđeri koji donose katoličku veru.Duboke tragove ostavio je dolazak u Čenad kaluđera Gerardo-a (Gerharda Gellerta) injegovih drugova koji ovde postavljaju temelje prve katoličke episkopije u zoni (oko1030-1038). Episkopija je imala veoma važnu ulogu koliko u propagiranju "latinske"vere (buduća rimo-katolička verosipovest) toliko i u uspostavljanju kulturnih veza ivrednosti Centralne i Zapadne Evrope. Otada kretanje kulturnih vrednosti u ovompodručju postaje uobičajeno. Podižu se crkve, manastiri, raznovrsne bogomolje umnogim mestima a broj vernika raste. U Banat stižu kaluđeri, majstori, trgovci iz centra isa zapada Evrope (iz Nemacke, Italije, Francuske, itd) koji promovišu - neposredno iliposredno - evropske kulturne vrednosti.Prva škola na teritoriji Rumunije radila je u Čenadu još u prvoj polovini XI veka.Osnovana je od strane episkopa Gerardo-a, kao škola na latinskom jeziku, škola uČenadu imala je determinantnu ulogu u smislu širenja pismenosti i hrišćanskih vrednostine samo u ovoj zoni. Apsolventi škole posvetili su se verskoj karijeri, neki od njih sunastavili druge škole i univerzitete, postajući veoma važne i znamenite ličnosti ukatoličkoj jerarhiji ili u kraljevskoj i regionalnoj administraciji.Izgradnja velikog broja manastira, naročito na obali Mureša (Moriša) i u drugimdelovima Banata, presdavljalo je konstanto širenje kulture. Da ne zaboravimo činjenicuda je u Igrišu, u okviru prvog sestrinskog manastira u Rumuniji, osnovana - u periodu od1177 – 1200 - prva biblioteka sa značajnim delima antičkog vremena, a i delimahrišćanskih otaca. Ova su dela bila doneta iz jednog francuskog manastira. Osim toga,banatski manastiri bili su mesta (radionice) za kopiranje kako verskih rukopisa, tako idela grčko-rimskog antičkog doba, koja su se tokom godina rasprostranila i stigla naveće razdaljine.Istovremeno treba istaći i trajnost pravoslavne kulture, prihvaćene od rumunske isrpske zajednice. Postojanje narodnog pravoslavlja, prošireno na celu teritoriju Banata,dokazano arheolški i istorijski, značilo je i čuvanje saradnje sa Vizantijom. Pravoslavnecrkve i manastiri nastavli su da postoje i da služe vernike tokom celog srednjeg veka.Njihove veze sa pravoslavnom verom u ostalim rumunskim državama, ali i sa prostoromna jugu Dunava, bile su dokazane. Zakonik (kodeks) iz Bulćia i psaltir iz Mehadijepisani su u Banatu po starijim modelima, cirkulisanje pravoslavnih rukopisa uzajednicama banatskih hrišćana (od XIII do XVIII veka), zatim crkvenie knjige štampaneu Munteniji i Moldaviji od XVII – XIX veka predstavljaju isto toliko dokaza o ovojsaradnji. Postojanje nekoliko pravoslavnih episkopa, dakle izvesne crkvene jerarhije iorganizacije, potvrđeni su u različitim unutrašnjim i spoljnim izvorima.Crkve i manastiri, pravoslavni i katolički, škole i biblioteke, mnogobrojni i saviševekovnim postojanjem, dokazuju postojanje jednog veoma razvijenog kulturnogstanja u prostoru i vremenu.Jedan od značajnih elemenata srednjovekovne religijske kulture jeste i arhitekturalnistil crkava. Katoličke crkve i manastiri, podignuti u Banatu u prvim vekovima drugogmilenijuma bile su sazidane u romanskom (rimskom) stilu, karakterističnom za centralnuEvropu. Od ovih se održala i do dana današnjeg crkva u Kis Somboru, ali su arheolozipronašli druge podatke o širokom radijusu rasprostranjenja ovog stila na teritoriji Banata16